De subtiele spanning duurt een half boek, daarna gaat het plankgas
Wie houdt van spektakeltrhillers zit goed bij Frank van Zwol. Beroepshalve is hij een soort avonturier die zich heeft bekwaamd in wildwaterkajakken, klimmen en speleologie, met af en toe een expeditie naar onherbergzame oorden. Zijn avonturen zijn een inspiratiebron voor zijn thrillers, waarvan hij er zeven heeft geschreven.
Ondanks zijn reputatie als ruwe bonk is Van Zwol een begenadigd schrijver die in elk nieuw boek een origineel onderwerp bij de teugel neemt. Met het betere gooi- en smijtwerk als rode draad, dat is inmiddels zijn handelsmerk. Tegenwoordig met de vaste hoofdpersoon Tom Brandt, een voormalige marinier die onder het mom van fotograaf werkt voor de militaire inlichtingendienst. Een alibi dat hem in staat stelt om in elke uithoek der aarde rond te snuffelen.
Boerderijen, akkers, bossen en maneges
Ondanks dat repertoire is Speciale opdracht, zijn laatste werk, een verrassing. Dit keer niet op reis naar de zoveelste verre bestemming, maar gewoon braaf in Nederland. Speciale opdracht speelt zich af op het platteland van Oost- en Noord-Nederland, bij boerderijen, akkers, bossen en maneges.
De snelle acties hebben plaatsgemaakt voor behoedzaamheid. Van Zwol neemt de rust om zich te verdiepen in zijn personages, variërend van Toms vriendin die lijdt aan nesteldrang maar die telkens met een kluitje in het riet wordt gestuurd, een zwaar christelijk Zeeuws echtpaar dat jaren na de vermissing van hun zoon nog steeds niet in staat is tot rouwen of een plichtsgetrouwe sergeant die op latere leeftijd is afgegleden tot obscure wapenhandelaar die bezwijkt onder de schulden.
Een ploeg als moordwapen
Beheerst kleurt Van Zwol daarbij de omgeving in, van de nachtelijke Veluwe waar onverwachts een familie wilde zwijnen opduikt, tot modderige landweggetjes in Noord- Nederland waar een ploeg met acht scharen zomaar een moordwapen kan worden.
Speciale opdracht neemt de lezer mee naar het Nederland van de jaren tachtig, waar de internationale wapenwedloop leidde tot een pacifistische protestbeweging. Een van de overblijfselen uit dat tijdperk is een draagbare atoombom van Amerikaanse makelij, die is zoekgeraakt op een verlaten kazerne. De manier waarop Frank van Zwol een stukje geschiedenis verweeft met het alledaagse heden is van een grote schoonheid. Van Zwol illustreert dit aan de hand van een groepje militairen die onder de druk van hun verleden verder ontsporen naarmate ze ouder worden.
Schiphol van de kaart vegen
Helaas blijft deze pracht niet tot het eind overeind. Uiteraard wordt de verloren bom opgegraven, met de bedoeling om Schiphol van de kaart te vegen. Vanaf het moment dat Tom achter de bom aangaat, begint Speciale Opdracht steeds meer te lijken op een ouderwetse Van Zwol. De zorgvuldig opgezette verhaallijnen tuimelen steeds sneller over elkaar. Met de bekoorlijke subtiliteit is het gedaan, het verhaal dendert naar de ontknoping. Zelfs de humanistische geestelijke verzorgster uit de jaren tachtig met haar kopje thee, ontpopt zich tot een actiefiguur die half Nederland door crost. Dat Tom ook dit keer overleeft is inmiddels geen geheim meer, want dat doet hij altijd.
Natuurlijk is al die actie onweerstaanbaar, maar op dezelfde manier waarop een alcoholist niet van het volgende glas af kan blijven. Speciale opdracht heeft twee gezichten: een stilistisch hoogstandje met ingetogen spanning in de eerste helft, tegenover de jachtige actie in de tweede helft die geen stilstand meer duldt. Hoe zou dit verhaal zijn gegaan als Frank van Zwol die subtiele spanning hoog had weten te houden tot de finish?
Desondanks is Speciale opdracht een fantastisch verhaal dat een bewogen stukje historie tot leven wekt. Maar de grootste winst is dat Frank van Zwol ook na zes boeken laat zien nog steeds op zoek te zijn naar verrassing.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
