Het laatste boek van Marías
Als een tegenhanger, niet een vervolg op zijn eerder geschreven roman Berta Isla: zo beschouwt de vorig jaar te jong overleden Spaanse schrijver Javier Marías dit boek, dat zijn laatste zou worden. Samen vormen ze een ‘koppel’ zoals ook de personen naar wie ze genoemd worden een koppel zijn. Een ongewoon koppel, dat wel. In het eerste boek verdwijnt Nevinson jarenlang, zijn vrouw Berta achterlatend in de overtuiging dat hij dood is, en wat betekent ‘trouw zijn’ dan nog?
Dat laatste is een doorlopend thema in het werk van Marías, al sinds de trilogie ‘Jouw gezicht morgen’ die zich – bijna als een antwoord op ‘De onaanraakbare’ van John Banville – afspeelt in het Britse academische-spionnenmilieu. Niet in het perfide Cambridge maar in het hondstrouwe Oxford: Marías spionnen werken niet voor de vijand maar voor het Koninkrijk zelf. Voor het Britse maar in ‘Tomas Nevinson’ ook een beetje voor het Spaanse: de hoofdpersoon moet een terroriste zien te identificeren die ooit betrokken was bij bloedige ETA-aanslagen en in Spanje of Noord-Ierland opnieuw in actie zou kunnen komen.
Moordzucht
Snijdend laat Marías zijn protagonist commentaar leveren op de verwerpelijkheid van de terroristische mentaliteit die rauwe moordzucht verhult onder een ideologisch excuus. Zo snijdend dat men er moeiteloos de columnist Marías zelf in herkent, die niet bang was links en rechts het ‘Volksempfinden’ te bruuskeren. Maar gelijk heeft hij, en zijn morele verontwaardiging is niet het enige dat deze roman tot een meeslepende ervaring maakt.
Want Marías groeide in de loop van zijn oeuvre uit tot een auteur die het thriller-genre moeiteloos wist te verbinden met filosofische diepgang, en culturele ‘high-brow’ met de erfenis van Ian Fleming of John Le Carré. Met in deze roman het thema ‘trouw’ opnieuw als inzet? Misschien, maar ook de vraag naar schuld en onschuld, en de mistroostige constatering dat iemand de betekenis van zijn daden nooit helemaal kan overzien. En wat betekenen trouw en schuld dàn nog?
—
Ook verschenen op Twitter/X en Linkedin
