Lessen van een Spaanse priester
Elk wat wils en elk wat wijs
Toen de Spaanse jezuïet Baltasar Gracián driehonderdvijfenzeventig jaar geleden een handleiding schreef voor de omgang met mensen zal hij niet hebben kunnen bevroeden dat zijn Handorakel en kunst van de voorzichtigheid vele eeuwen nadien opnieuw zou verschijnen. Opnieuw vertaald, opnieuw voorzien van schitterende illustraties, opnieuw actueel als toen. Want de ware wijsheid is niet aan slijtage onderhevig. En nog steeds wil de mens graag weten hoe hij moet leven in een amorele vergankelijke wereld.
Driehonderd spreuken
Het zeventiende-eeuwse handorakel bevatte van origine driehonderd spreuken annex levenswijsheden met passende kunstwerken. In het hertaalde boek is het aantal aforismen teruggebracht tot de helft, het lijkt op een eigentijdse versie van een oude emblematabundel. Jacob Cats was in zijn tijd een van de populairste schrijvers van dergelijke bundels, zijn bekendste was Sinne- en Minnebeelden. De uitgever van deze verkorte heruitgave noemt dit een boek vol adviezen over hoe je verstandig kunt leven en je doelen bereiken in een verwarrende gepolariseerde wereld.
Wijsheid
Het boek is ingedeeld in soorten spreuken, gericht op dertien hoofdstukken als Weten en denken, Omstandigheden, Karakter en gedrag et cetera. Altijd nieuwsgierig naar taal en omgang sloeg ik het hoofdstuk Een goede vorm ter inzage op. Spreuken en lessen, steeds verwoord in een regel of acht, behandelen hier onder meer de wijsheden “Duidelijk formuleren” en “Verwoord je ideeën in niet al te klare taal”, “Onderscheid maken tussen mensen van het woord en van de daad”. Het zijn maar wat voorbeelden, ze blinken uit door opmerkelijke gedachten. Het grote voordeel van dergelijke wijze lessen is dat je het er als lezer niet mee eens hoeft te zijn. Ook met het lezen en vervolgens ontkennen van een wijsheid formuleer je een gegronde mening. En ook daarmee kan je je voordeel doen.
Filosofie in literatuur gegoten, kunst en cultuur, allemaal gebundeld tot een schitterend (cadeau)boek. Heel bijzonder bij elkaar.
—
Ook verschenen op Leeskost
