Autobiografie van Elizabeth Jane Howard
[Recensie] Elizabeth Jane Howard (1923-2014) wordt, terecht, beschouwd als één van de grootste Engelse na-oorlogse auteurs. Ze schreef een groot aantal romans, waarvan de familiekroniek “De Cazalets” haar grote doorbraak betekende. Ze schreef het eerste deel van deze kroniek – “Lichte Jaren” – in 1982, ze was toen reeds negenvijftig. Het laatste deel – “Veranderingen” – maakt ze af op negentigjarige leeftijd. Van een laatbloeier gesproken! De vijfdelige kroniek werd een enorm succes en gaat nog steeds vlot over de toonbank.
Turbulent
Dit memoir is een terugblik op haar turbulente leven, vanaf haar kindertijd tot haar ouder worden. Ze schreef deze autobiografie met een treffende titel op haar negenenzeventigste, wat ik een ongelooflijke prestatie vind. Ze doet dit met een niets ontziende eerlijkheid, en fileert zichzelf tot op het bot. Ze maakt keer op keer bedenkingen en analyses over haar gedrag, en trekt de nodige conclusies. Dit geeft een heel goed beeld van haar evolutie en haar schrijverschap. Het boek eindigt met een sterke passage, zo tekenend voor haar karakter en nooit wijkende levensdrang.
“Ik wil niet stil gaan leven, met weemoed en spijt als een natte deken om me heen geslagen. Ik wil de rest van mijn dagen een onderzoekend, nieuwsgierig en geïnteresseerd leven leiden.
Achteraf bezien, zoals noodzakelijk was om dit boek te schrijven, is het huishoudboekje lang niet slecht. Ik heb heel wat vergissingen begaan, wat me soms nogal duur is komen te staan, maar ik geloof dat ik er min of meer voor heb betaald. Ik heb langzaam enkele belangrijke dingen geleerd – misschien vooral de kracht, het extreme belang van de waarheid, waarnaar je, zo lijkt het me nu, voortdurend moet blijven zoeken en die je moet koesteren wanneer je er iets van vindt. Dit boek is een zoektocht geweest naar iets daarvan.”
Schrijverschap
Nu dus een beknopte beschrijving van het verloop van haar leven.
Jane’s vader, David Howard, komt uit een bemiddelde familie van houthandelaars. Hij komt als soldaat ongehavend uit de Eerste Wereldoorlog. Het leven is voor hem een onuitputtelijke bron van feesten en seks. De band met Jane is warm en vertrouwelijk, tot hij tijdens haar puberteit erg handtastelijk wordt. Nu noemen we dat dus incest. Ze ontwijkt hem zo veel mogelijk. Haar moeder, Kit Somervell, danste tijdens haar jeugd bij de befaamde Ballets Russes van Sergej Diaghilev. Ze beëindigt haar carrière en huwt met David Howard. Ze krijgen drie kinderen, Jane, Robin en laatkomertje Colin/Monkey. Zij wordt een verbitterde en veeleisende moeder. Jane aanbidt haar en hengelt naar haar aandacht en goedkeuring. Deze aandacht gaat overduidelijk naar haar zonen, en Jane zal haar ganse leven een koude, ambivalente relatie hebben met haar moeder. Het gezin woont tijdens de weekends in Home Place, het buitenverblijf in Sussex. Jane wil aanvankelijk toneelspeelster worden, maar haar veelvuldige contacten met schrijvers en uitgevers bepalen de aanloop naar haar schrijverschap. Jane huwt op negentienjarige leeftijd en krijgt haar enige dochter, Nicola. Ze zal nog tweemaal huwen. Het laatste huwelijk met de schrijver Kingsley Amis is aanvankelijk zeer passioneel, maar loopt uit op een pijnlijke scheiding.
De Cazalets
Kingsley’s zoon Martin zet haar aan tot het schrijven van De Cazalets. Deze romancyclus wordt het verhaal van drie generaties voor, tijdens en na WO II. Deze romans zijn overduidelijk gebaseerd op haar eigen roemruchte familie.
Er zit een duidelijke rode draad in het leven van Jane. Ze is zeer onzeker, hunkert naar liefde, gaat van de ene korte relatie naar de andere, en valt steeds op mannen die haar niet kunnen geven waar ze zo naar smacht en bedelt: aandacht en bevestiging. Ze heeft weinig schrijfdiscipline, het schrijven van haar romans verloopt moeilijk en traag. Ze is het product van een emotioneel verwaarloosde jeugd, hetgeen resulteert in een heel moeilijke relatie met haar dochter Nicola. Ze maakt keer op keer dezelfde ‘fouten’, en dat heeft mij soms zeer geërgerd. Ze begint aan een levenslange therapie, ‘de Vrouwengroep’, ze krijgt inzichten in haar soms destructieve en impulsieve gedrag. Dit proces verloopt langzaam, ze is hardleers, maar geeft nooit op. Aan het einde van haar leven heeft ze zichzelf leren vergeven, ze blijft single, en heeft een warme vriendenkring om zich heen. Ook de relatie met haar dochter en kleinkinderen is nu zeer liefdevol. Wat een krachttoer.
Dit memoir staat bol van namen en bijnamen, benamingen van straten, huizen, dorpen, en oneindig veel verwijzingen naar auteurs en uitgeverijen. Dit heeft mijn leesplezier vaak belemmerd. Hier mocht echt wel in geknipt worden. Dat is dan ook het enige, maar grote punt van kritiek.
Het verhaal van een emotioneel mishandeld kind, dat pijnlijk eerlijk de confrontatie aangaat, en uitgroeit tot een zeer sterke vrouw en schrijver. Grote buiging voor deze dame!
—
Eerder verschenen op Boekensite Gent
