Intens prachtig boek
[Recensie] De dood is het enige in het leven waar je zeker van kunt zijn. Na de geboorte begint ook meteen het moment van sterven. Voor de een is het leven kort, voor de ander (te) lang. Eenieder leeft zijn leven op zijn of haar manier. Jij bent de regisseur van je eigen leven. Maar wanneer heb je nu echt het gevoel dat je leeft? Met wat voor doel leef je? De klassieker Alle mensen zijn sterfelijk van Simone de Beauvoir gaat over het de onsterfelijke Fosca en zijn worsteling met het leven.
Alle mensen zijn sterfelijk. Behalve..
Actrice Régine heeft een ambitieus doel in haar leven. Ze wil namelijk de beste en mooiste actrice worden, iedereen moet haar adoreren. Of zoals ze zelf zegt: ze wil geen grassprietje tussen alle andere grassprietjes zijn. Ze wil opvallen, er bovenuit stijgen, uniek zijn en dus anders dan de andere grassprietjes op deze wereld. En daar heeft ze ook recht op, vindt ze zelf.
Dan ontmoet ze de intrigerende Fosca. Hij is niet van haar onder de indruk en dat levert Régine enorme frustraties op. Wanneer hij haar vertelt dat hij onsterfelijk is, doet ze er alles aan om ook onsterfelijk te worden. Ze wil meeliften op zijn onsterfelijkheid en wel op zo’n manier dat Fosca haar in zijn oneindigheid altijd zal blijven herinneren. Deze herinnering aan Régine zal ervoor zorgen dat haar naam tot in de eeuwigheid door de mensen wordt uitgesproken. Ze zal altijd, tot in het oneindige, bekend staan als de beste en de mooiste actrice ooit.
Onsterfelijkheid zorgt voor onverschilligheid
Fosca daarentegen kan zich niet meer verwonderen, hij kan zich niet meer opwinden in het leven of zich verheugen op iets. Hij dronk een onsterfelijkheidselixer in de 12e eeuw in een strijd om zijn Italiaanse stad Carmona. Hij wilde koste wat kost zijn stad behoeden voor het juk van Genua en Florence. Fosca had wilde plannen met zijn onsterfelijkheid, hij zou tot in de oneindigheid kunnen regeren over Carmona. Maar het ging zoals altijd met oorlogen: er kwam altijd wel weer een nieuwe. Fosca wilde mensen behoeden en beschermen, maar in hoeverre kan iemand die onsterfelijk is beslissen over de invulling van een leven van een sterfelijke? Is het leven voor hen beide evenveel waard, even waardevol? Is het niet, dat een normaal leven dat zo kort duurt ten opzichte van oneindigheid, dat de noodzaak, de wil, groter is om idealen na te streven? Om het gevoel van leven te hebben, het leven te voelen?
Fosca verschoof zijn plannen naar een groter doel: het universum. Het beheersen van het universum, de natuur naar zijn hand zetten zou zijn uiteindelijk en oneindige doel worden in zijn leven. Hij startte zijn reis in nabijheid van Maximiliaan, Karel V en maakte vervolgens de kolonisatie van de Nieuwe Wereld mee en vestigde zich daarna weer in Europa. Het is een immense reis die hier in een notendop wordt weergegeven. Fosca maakte vrienden, verloor vrienden en besefte uiteindelijk dat hij het universum niet kan domineren: hij is de slaaf van het leven.
“Ze waren niet hoogmoedig en niet gek, ik begreep het nu. Het waren mensen die inhoud aan hun bestaan wilden geven door zelf te kiezen hoe ze leefden en stierven – vrije mensen.”
Een onsterfelijke is niet te benijden
Simone de Beauvoir beschrijft, weerlegt en geeft inzicht in wat onsterfelijkheid is en welke gevolgen het kan hebben voor de kwaliteit van het leven. Régine is niet te overtuigen, zij gelooft dat onsterfelijkheid het middel is om haar doel in het leven te realiseren. Zij heeft daarentegen niet de ervaring van de eeuwenoude Fosca en zijn angst om ooit alleen op de wereld achter te blijven. Dat iedereen die hij ontmoet, hem benijdt. Dat niemand inziet dat hij niet te benijden valt. Hoe kan iemand jaloers, afgunstig zijn, op iemand die niet meer de mogelijkheid heeft zich te verwonderen, te verbazen en het gevoel te leven te hebben? Een onsterfelijke ziet alle mensen geboren worden en sterven, het leven gaat aan hem voorbij. Hij neemt geen deel aan het leven, zijn existentie is niet veel meer waard. Hij leeft niet, heeft geen doel. Hij bestaat niet. Je leeft wanneer je de mogelijkheid hebt om te sterven.
Alle mensen zijn sterfelijk is een intens prachtig boek. Het zet de lezer aan het denken over kwaliteit van leven en de invulling daarvan. Antwoorden worden niet gegeven, wel inzicht. Ik vind het mooi om te lezen hoe verschillende gedachtengangen De Beauvoir uiteenzet in haar boek. Ze geeft iedereen een stem en de mogelijkheid Fosca tegen te spreken, hem te overtuigen van zijn geluk. Door de focus op Fosca te leggen, heeft Simone de Beauvoir de last van zijn leven een stem gegeven, een dolende ziel in een eindeloze en uitzichtloze wereld. Helaas voor Fosca zal hij altijd, als onsterfelijke, het laatste woord hebben.
“Nooit zou ik de smaak van eenzaamheid en eeuwigheid kwijtraken die de smaak was van mijn leven.”
—
Eerder verschenen op Boekenz
