De politieke vlucht als thema in nieuwe roman Allende
Isabel Allende heeft haar 25e boek geschreven. Deze nieuwe roman is veel politieker dan haar eerdere werk. In Bloemblad van Zee richt ze zich op de Spaanse en Chileense geschiedenis, waardoor non-fictie en fictie in elkaar overlopen. Ondanks het boeiende onderliggende verhaal blijkt deze combinatie niet echt een gelukkige keuze.
[Recensie] Als in de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) de linkse Republikeinen bijkans verslagen zijn, vlucht een deel van de socialistische beweging de grens over naar Frankrijk. We volgen in Bloemblad van zee de arts Victor Dalmau en Roser Bruguera. Roser is zwanger van Victors broer Guillem. Frankrijk zit echter niet te wachten op deze Spaanse vluchtelingen, en beiden komen in gevangeniskampen terecht. Hun gouden lot blijkt de Chileense dichter Pablo Neruda te zijn. Hij trekt zich de erbarmelijke omstandigheden van de linkse Spanjaarden aan, chartert de boot Winnipeg, en laat duizenden politieke vluchtelingen overkomen naar Chili.
Victor en Roser, voor de vorm getrouwd om recht te hebben op deze overzeese tocht, moeten hun draai vinden in Chili. Gecompliceerd wordt het al helemaal als Victor een affaire begint met een dochter van één van de rijkste, maar ook conservatiefste en rechtse families van Chili. Tevens speelt Victor een vriendschappelijke rol in het leven van Neruda en de Chileense premier Salvador Allende. Als Allende, familie van de schrijfster, ten val wordt gebracht en wordt vermoord tijdens een legercoup, moeten Victor en Roser opnieuw op de vlucht. De politieke vlucht wordt zo de rode draad van de roman.
Isabel Allende schrijft deze geschiedenis inzichtelijk en vlot leesbaar op. Hierdoor worden sommige weinig bekende waargebeurde verhalen, zoals de dramatische behandeling van de Spaanse vluchtelingen in Frankrijk of de memorabele reis van Neruda’s Winnipeg uit de archiefkasten gelicht en vol in de schijnwerper geplaatst. Allende, zelf al jaren niet meer wonend in Chili, beschrijft uitstekend – waarschijnlijk op basis van eigen ervaringen – de keuze die elke emigrant moet maken tussen het wentelen in ontheemding of het energiek starten van een nieuw leven. Bovendien weeft ze knap de politiek van Spanje en Chili in het boek. Eveneens komt Pablo Neruda’s biografie nog dwarrelend voorbij, niet in de laatste plaats omdat elk hoofdstuk met een aardig gedicht of citaat van hem begint.
Tegelijkertijd ontstijgt Allende de geschiedenis niet in dit boek. Juist doordat in relatief weinig pagina’s de twintigste-eeuwse geschiedenis van twee landen in vliegende vaart behandeld moet worden, komen haar hoofdpersonen er wat bekaaid vanaf. Er wordt weinig gezegd in het boek – Victors leven wordt vaak opgedreund alsof het korte biografische schets betreft. En daar wringt het. Want hoe interessant het onconventionele verhaal van Neruda’s schip vol immigranten ook is, dit boek pretendeert fictie te zijn. Nu blijft het vlees noch vis, waardoor zelfs de heftige gebeurtenissen die Roser en Victor ten deel vallen nauwelijks invoelbaar zijn, en de lezer relatief onverschillig achterblijft.
Dit thema had een betere uitwerking verdiend. Allende had beter een echte keuze kunnen maken: of een historische verslaglegging in een non-fictie werk, of een betere uitwerking van de karakters die haar verhaal moeten dragen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub Van Alles
