De mooie zinnen van Benno Barnard
[Recensie] Onlangs raakte ik in Dordrecht in gesprek met een boekverkoper die mij wees op het laatste boek van schrijver, dichter en essayist Benno Barnard. Hij liet mij zelfs enkele stukken lezen waarvan hij dacht dat die mij zouden bevallen. Die stukken bevielen mij inderdaad maar ik zag dat het boek deel drie van zijn dagboeken betrof. Dan wil ik uiteraard eerst deel één lezen en zo kwam ik uit bij dit Dagboek van een landjonker.
In dit dagboek beschrijft hij de jaren 2008 – 2013 en hij doet dat veelal vanuit zijn huis in België. Hij woont daar in het dorp Sint-Agatha-Rode, een dorp in België op de taalgrens. Hij woont er met zijn Amerikaanse vrouw Joy, zijn zoon Christopher en zijn uit India geadopteerde dochter Anna. Barnard;
“Dit dagboek bestaat uit impressies, reisverslagen, sentimenten, ergernissen en ideeën die ik in de loop van vijf jaar heb genoteerd. Vaak over dezelfde onderwerpen: in de stal bij mijn boerderij stonden mijn stokpaarden trouw te wachten tot ik ze weer eens besteeg.”
Die stokpaarden zijn Engeland, een land dat hij liefheeft en regelmatig bezoekt, de taalstrijd in België en de verwording van het Nederlands, zijn vader en zijn kinderen, de evolutieleer en religie. Hij studeerde zelf theologie en kwam in 2010 in een mediastorm terecht toen een groep moslims zijn als islamkritisch aangekondigde lezing aan de Universiteit van Antwerpen onmogelijk maakte. Hij vraagt zich vervolgens af;
“Een moslim is een reagens waarin een zekere dosis islam is gedruppeld. Maar welke stoffen mengen de omstandigheden daar weer doorheen? Ontploft het mengsel dan?”
Polemiek
Het incident heeft hem de polemiek in ieder geval niet doen schuwen. Zijn uitweidingen over de evolutieleer mogen er ook zijn. Die begonnen natuurlijk bij Erasmus Darwin, de grootvader van Charles. Die gaf de eerste aanzetten tot de evolutieleer maar bracht het niet groots naar buiten;
“Over deze inzichten zweeg hij, vervuld van het vermoeden dat de Britse klassenmaatschappij niet erg verheugd zou reageren op de onthulling dat zij het resultaat was van een complexe ontwikkeling van aminozuren.”
Toen hij ook nog het onderwerp van een spotdicht werd vond grootvader het welletjes;
“Daarna hield hij vijfentwintig jaar zijn mond over de evolutie, wat in het licht van dat onderwerp niet erg lang was.”
Barnard weet mooie zinnen te construeren zoals wanneer een meisje bij hem aanbelt en vraagt of ze haar ouderlijk huis nog een keer mag bekijken;
“En terwijl ze kijkt, kijk ik mee door haar ogen en zie hoe het huis zichzelf onder haar blikken herschikt tot alles weer staat waar het stond op de eerste dag, de dag van onze bezichtiging met de makelaar.”
Op de man spelen
Als u op zoek bent naar kritiekpunten in dit boek kunt u ze wellicht vinden in het feit dat hij af en toe op de man of vrouw speelt. Hugo Camps en Kristien Hemmerechts moeten het steeds ontgelden;
“Mijn wereldbeeld is van een solide eenvoud: ik ben tegen alles waar Kristien Hemmerechts voor is.”
Of het moet zijn dat hij af en toe verongelijkt is over iets, zoals het mislopen van de Tzumprijs;
“Ik had die prijs moeten winnen! Ik was er nota bene met drie zinnen voor genomineerd!…Als ik verlies, wil ik wel verliezen op enig niveau.”
Mij stoort het echter niet zo, Jeroen Brouwers zou je van hetzelfde kunnen betichten. Ik heb genoten van de stijl van Barnard en laat mij graag meevoeren met zijn gedachten. Het is leuk als hij kokketeert met zijn kennis van de Engelse taal. Hij ergert zich eerst dat het Nederlandse Fonds der Letteren aan zijn Vlaamse connecties een nieuwjaarswens in het Engels stuurt, om vervolgens een Engels antwoord te sturen om die ‘haringvreters’ te wijzen op het misverstand dat ze die taal machtig zouden zijn;
“Your kind of wishes smack of parochial cosmopolitanism, nay, are an egregious manifestation of it. Unfortunately, I have a high-strung propensity for restive behavior as soon as my language is scorned. Forgive me for taking you to task on this subject, but I feel obliged to express my wish that your spurious notion of internationalism may soon ‘hop the twig’, to borrow a demotic expression.”
Ik houd hiervan en wil meer lezen van Barnard, dus deel twee van de dagboeken is inmiddels in huis. Wordt ergens vervolgd.
—
Eerder verschenen op Quis leget haec?
