Heeft ziekte zin?
De titel van dit sympathiek geschreven boek De zin van ziekte zit mij niet helemaal lekker. Liever had ik er een vraagteken achter gezet. Zoals het er nu staat, klinkt het mij te stellig, al is dat nu juist niet de bedoeling van Alain Verheij. Hij belicht het fenomeen ziekte in de breedste zin van het woord en betrekt daar veel bijbelverhalen bij zoals de ondertitel luidt Op zoek naar wijze woorden in Bijbel en literatuur. Misschien is die zoektocht net iets te veelomvattend en gaat deze ten koste van de rust en bezinning van de verdieping.
“De rode draad en structuur van dit boek baseer ik losjes op een van de vele Bijbelse ontmoetingen van Jezus met een zieke medemens”(p. 15). Dat is de genezing van de verlamde man die al 38 jaar op zijn matras bij het water van Bethesda ligt, wachtend op het moment dat het water in beweging komt. Wie er dan als eerste in is, wordt genezen van zijn ziekte. Maar de man zegt tegen Jezus: “ik heb niemand”. Het verhaal staat in in de bijbel in Johannes 5.
Daarnaast komen nog vele andere verhalen ter sprake en dat maakt dat de doorgaande lijn van het boek wat overvol aandoet.
Aanrakingen
Hier en daar laat Alain Verheij mooie bijbelse noties liggen in de door hem aangehaalde verhalen. Deze noties zouden wel belangrijk zijn geweest in zijn verhaal. Zo is er de ontmoeting tussen Jezus en een man die lijdt aan melaatsheid (een onreine huidziekte wordt het in de nieuwe vertaling genoemd).
Jezus raakt de man aan en dat is opmerkelijk want in de joodse cultuur is contact met wat onrein is niet geoorloofd. Daarbij komt dat de ziekte uiterst besmettelijk is. Dát Jezus dit toch doet, is bijzonder want daarmee doorbreekt Hij vaststaande grenzen en haalt Hij de man uit zijn isolement van ziek zijn.
Ditzelfde gebeurt in een ander verhaal dat Alain Verheij aanhaalt. Dan is het een vrouw die aan bloedverlies lijdt zoals de bijbel dat noemt. Wij zouden zeggen: ze heeft problemen met haar maandelijkse cyclus. Zij raakt Jezus aan in de hoop op genezing en wordt door dit gelovige contact genezen. Het verhaal staat in Marcus 5. Ook deze grensdoorbrekende aanraking die getuigt van vertrouwen en moed van deze vrouw, wordt niet genoemd in dit boek.
Dat is jammer want Alain Verheij wil met zijn boek juist bereiken dat de grenzen tussen ziek en gezond worden doorbroken. Hij laat zien hoe heilzaam het is dat wij ziekte en zieken integreren in onze samenleving. Wij hebben elkaar iets te zeggen en te geven.
Heling
Dat neemt niet weg dat er mooie accenten zijn in dit boek zoals de vraag van Jezus aan de man bij Bethesda: wil je beter worden? Een intrigerende vraag. Of de verlamde man die door vier vrienden bij Jezus wordt gebracht: een mooi beeld van mantelzorg.
Uiteindelijk is het Alain Verheij te doen om heling en verkent hij in dit boek plaatsen waar dit mogelijk is, taal die goed doet, de tijd die we er voor mogen nemen, de eventuele en mogelijke zin van ziek zijn en mensen die er zijn voor elkaar.
Wie een beetje door de veelheid aan gegevens heen kan kijken, zal veel goeds in dit boek vinden. De toon is informatief en verkennend terwijl bij ziekte een persoonlijke beschouwende toon beter past omdat het om de beleving van mensen in hun unieke situatie gaat.
Heeft ziekte zin? Ik zou die vraag niet voor een ander willen en kunnen beantwoorden, daarvoor is het te persoonlijk. Vaak betwijfel ik of het zin heeft want veel ziektes zetten het leven van mensen behoorlijk op z’n kop. Ziekte kan mensen wel veranderen en wanneer zij daar achteraf zin aan kunnen geven, is dat hun persoonlijke proces. Die toon en die worsteling mis ik in dit boek een beetje.
Alain Verheij is theoloog, schrijver en spreker. Eerder verschenen van hem God en ik dat in 2019 Theologisch Boek van het Jaar was, Geld en goed en Ode aan de verliezer.
—
Voor het eerst verschenen op Bazarow
