Commentaar op onoprechtheid
De menselijke omgang hangt van afspraken aan elkaar. Willen we dat alles goed gaat, van een leien dakje en al wat dies meer zij, dan hebben we ons aan bepaalde wetten te houden, wetten van beleefdheid bijvoorbeeld, dan hebben we bepaalde formules voor gevoelens op hun waarde te schatten. Begrijpen we die wetten niet, of willen we ze niet begrijpen, dan heten we al snel bot, of wereldvreemd.
Voor Erica Staats, net aan haar borsten geopereerd vanwege borstkanker, en de eerste keer sinds haar operatie zes weken geleden weer onder collega’s op het kerstpersoneelsfeest in Restaurant-annex-partycentrum Nippon Sun – voor de gelegenheid op z’n Wild Westaangekleed – ís de wereld vreemd. Dat is-tie al voordat de ingehuurde prostituees verschijnen, onverwachte lust-, en zelfs liefdesgevoelens voor Bender, haar verlegen collega, hun opwachting maken en een andere collega poging tot zelfmoord doet. Erica vlucht. Geen wonder.
‘Erica keek naar Bender. Ze dacht aan hoe hij haar “konijn” had genoemd.
Dit was natuurlijk een belachelijke naam.
Ze bekeek de handelingen van de broeders. Ooglid tillen, hals voelen, pols vrijmaken.
Ze probeerde de scheut in haar borst te negeren.
Ze wist het. Ze zou met Arlette meegaan in de ambulance. Iemand moest het doen. Tegelijk zou ze zichzelf ermee van hem weg redden. Twee vliegen in één klap. Drie, als je een bezoekje aan haar oude afdeling meerekende.’ (p. 87)
Met ontregelende dialoogjes, idiote gedachtegangen en een bizar plot weet Marian Boyer een volstrekt natuurlijke omgeving te scheppen voor de personages. Erica, de verlegen Bender, de wat het meisje én de zaak betreft zeer competitieve general manager Sieben Post, de glasverbrijzelende en suïcidale Arlette en prostituee/schoenverkoopster/actrice-in-spe Foeke zijn elk op hun eigen wijze even wereldvreemd als begrijpelijk, en aan goede wil ontbreekt het niet. Het zijn eigenlijk vooral echte mensen, al is het vanuit een bepaald perspectief, en met af en toe wat moeite om zich aan te passen. Want zodra maar één gewoontewet overtreden wordt, loopt de boel al uit de hand. Zeker als het om de dingen gaat die er echt toe doen: liefde, ziekte, dood.
Dat laatste, daar gaat het de auteur vooral om in Fantastisch lichaam, getuige de titel die naast de bizarre gang van zaken ook het fysieke benadrukt, en getuige het eerste hoofdstuk. Dat bevat een indringend verslag van een borstamputatie.
‘De borstklier is een beetje gelig van kleur, het is vettig weefsel. Omdat zo veel mogelijk huid heel wordt gelaten heeft de chirurg maar een nauwe tunnel tot zijn beschikking. Daarin moet hij het werk doen. Steeds wordt er door de assistent aan de haakjes getrokken, door de chirurg aan de borstklier. Zo gaat het helemaal rondom, tot op de borstwand. Dat is het einde van de borst.
Ook het spieromhulsel wordt meegenomen.
Alle zenuwen worden hierbij doorgesneden, gevoel heeft de borst voortaan niet meer.
Voor liefkozingen bijvoorbeeld.’ (pp. 11-12)
De toon is gezet, een donkere toon, waarbij de vervolgens licht neergezette wederwaardigheden van Erica alleen maar scherp kunnen afsteken. Het ongemak dat Erica voelt, wordt daardoor bijna tastbaar gemaakt.
Fantastisch lichaam is een zeer geslaagd commentaar op onoprechtheid, of een ode aan eerlijkheid – wat u wilt -, licht en luchtig en doodzwaar, als het leven zelf.
