Krampachtig normaal
Hoewel ze nog geen tien jaar actief is als literair schrijver, is het hard gegaan met Marente de Moor. Haar tweede roman, De Nederlandse maagd, kreeg in 2011 de AKO Literatuurprijs. Haar derde, Roundhay, tuinscène, werd in 2014 genomineerd voor de shortlist van de Libris Literatuurprijs. En nu zij onlangs haar verhalenbundel Gezellige Verhalen bekroond zag met de J.M.A. Biesheuvelprijs lijkt haar reputatie als groot schrijver gevestigd.
Dat de verhalen in Gezellige verhalen helemaal niet gezellig zijn, zal niemand verbazen. Ze tonen stuk voor stuk ietwat vreemde personages, eenzame mannen en vrouwen die krampachtig proberen een normaal leven te leiden. Toch houden ze er rare bezigheden op na. Zo is er bijvoorbeeld Ilse uit het verhaal ‘Wat zoekt u’, die haar buren in de gaten houdt via websites als Marktplaats en daardoor tot filosofische inzichten komt:
‘Ze hield van de sjofele baksteenbruine achtergrond. Het gesjacher. Het intieme contact met volstrekt vreemden, en de vergoelijkende exposés van hun miskopen. Uiteindelijk lag het nooit aan het ding zelf. Het lag aan een allergie, een zwangerschap, een voetenkwaal, een scheiding, een verhuizing. De boodschap van Marktplaats was dat afdankertjes niet bestonden, dat er altijd een kans bestond om weer goed genoeg te zijn, om zo goed als nieuw in het leven van een ander terecht te komen.’
Maar er is ook de nuchtere Bert uit ‘Josephina Bex’, die van de een op de andere dag besluit zijn paranormale gaven verder te ontplooien. Zijn vrouw Josephine weet echter van niets, wat tot belachelijke situaties leidt. Stijn uit ‘I want to be happy’ gaat over tot het stalken van de stalker van schrijfster Simone van Brassem:
‘De paar zinnen waren al genoeg geweest om Stijn aan het schrijven te krijgen, om een prullenmand te vullen met in elkaar gepropte aanzetten vol doorhalingen.’
Tragische poëzie
Meestal gaan de personages op een ironische manier ten onder. In het verhaal ‘De Frigorifique’ sterft de uitvinder van de koelkast bijvoorbeeld aan honger en kou. En in het verhaal ‘Over de rijksweg’ wordt een tweeling die jarenlang een bakkerij runde uit elkaar gedreven door een vrouw die bezeten is van personal trainers en superfoods. Alhoewel de verhalen niet gezellig zijn, laat De Moor zeker zien dat ze kan schrijven. Ze schittert met zinnen als: ‘Met een keurig uitgesneden maantje schoof het decor van de nacht voor de avond.’ En: ‘Met de file vlucht de tijd, als een insect waarvan je niet wist dat het kon vliegen.’ Het taalgebruik is metaforisch en creatief. De Moor schrijft beeldend, bijna poëtisch. In ieder verhaal zijn wel een paar van dit soort juweeltjes te vinden.
Te gesmeerd
De alledaagse situaties waarin de personages zich bevinden, hun wanhopige pogingen zo normaal mogelijk te blijven en het weelderige taalgebruik dat De Moor gebruikt, wisselen elkaar prettig af. De verhalen lopen gesmeerd. Misschien wel iets té, en daarmee toont de vakkundigheid van De Moor haar keerzijde. Hoe prachtig de verhalen ook zijn, er ontbreekt toch iets van een rafelrandje. Bij de meeste verhalen hoef je niet na te denken over eventueel geheimzinnige personages of dubieuze plotten, die net niet lijken te kloppen. En dat is nou juist wat een goed kort verhaal een goed kort verhaal maakt. Het kost weinig moeite ze tot je te nemen, maar als ze echt goed zijn, blijven ze nog uren door het hoofd spoken. In de meeste verhalen uit Gezellige verhalen is dit dus niet het geval. De cirkeltjes zijn te rond.
Toch is dat geen reden om Gezellige verhalen ongelezen te laten. De bundel bestaat uit stuk voor stuk prachtige verhalen. En door de misère van de personages lijkt ons eigen leven zo slecht nog niet. Ook daarom leg je Gezellige verhalen na het lezen met een tevreden gevoel weg.
