Vernuftige psychologische thriller met flink wat sadistische trekjes
[Recensie] Laat ik beginnen met zeggen dat ik écht een liefhebber ben van deze auteur. Al zijn boeken heb ik gelezen. Fitzek doet iets met de lezer. Hij speelt met je gedachten en zet je, gegarandeerd, op het verkeerde been. En dat blijft hij doen. Nu is zijn nieuwste thriller verschenen: Het geschenk. Gaat het een cadeautje worden om deze, ongetwijfelde Mindfuck, te lezen? De titel doet vermoeden dat er sprake is van het geven of ontvangen van een presentje. Ik ga er voor het gemak maar niet vanuit dat die veronderstelling ook klopt.
Duitsland kent meer dan zes miljoen functioneel analfabeten en hoofdpersonage Milan is er daar een van. Hij werkt in een diner in Berlijn en heeft een relatie met de excentrieke Andra. Hij zorgt ervoor dat niemand zijn geheim kent en past de meest geniale trucjes toe om dit te maskeren. Milan schaamt zich voor zijn beperking en voelt zich een tweederangsburger. Dit gevoel is zo overheersend dat hij het met niemand durft te delen. Zelfs niet met de mensen om zich heen. Niemand kent Milan écht goed.
‘Constant listen om het te verbergen, sprookjes, trucjes en bedrog. Ik ben voor iedereen iets anders. Ik ben zo vaak van identiteit veranderd en heb zo vaak onaangename situaties verdrongen, dat ik niet eens meer kan zeggen wie ik echt ben. Welke herinnering aan mijn leven werkelijk waar is of alleen maar verzonnen.’
Na een emotioneel zwaar gesprek stapt Milan op de fiets naar zijn werk. Rechts op de achterbank van een stilstaande auto ziet hij een meisje paniekerig een briefje vasthouden, tegen de raam. Hij kan het niet lezen. Maar één blik in de ogen van het kind en hij weet dat het foute boel moet zijn. In een impuls besluit Milan achter haar aan te gaan, hij voelt dat ze in gevaar is. Al heel snel is hij dat ook en Milan heeft vooralsnog geen idee wat hem allemaal overkomt.
De boeken van Fitzek zijn als cadeautjes, elke keer weer. Al moet ik eerlijkheidshalve bekennen dat de laatste thrillers niet meer zo verpletterend spannend waren als hun voorgangers, zo griezelig als Wijd open zijn ze niet meer, maar ze zijn anders. Wat zijn laatste boeken kenmerkt zijn de opmerkelijke themakeuze ’s die als rode draad door zijn verhalen lopen. Het zijn vaak vergeten maatschappelijke problemen waarmee hij zijn hoofdpersonages belast en dat zorgt niet zelden een verrassend perspectief.
Milan is niet te benijden. Hij heeft veel meegemaakt in zijn leven. Nu lijkt ie wat gesetteld met Andra, maar de geheimen uit het verleden zijn altijd in de buurt om ontdekt te worden. Nadat Milan het meisje in de auto heeft gezien begeeft hij zich in een onwerkelijke rollercoaster van manipulatie, chantage en mishandeling, die hem terugbrengt naar Rügen aan de Oostzee. Milan heeft daar zijn jeugd doorgebracht. Er kleven geen fijne herinneringen aan die tijd en Milan ziet dan ook flink af met alles dat nu op zijn pad komt. Zijn doel is om het meisje uit de auto te vinden maar de signalen wijzen er steeds meer op dat hij niet random betrokken is geraakt in deze zoektocht. Met de beste wil van de wereld kan Milan niet bedenken waarom. Daar komt echter verandering in.
Fitzek schuwt het niet zijn personages flink pijn te doen in Het geschenk. Waar hij dat in de laatste boeken minder deed, haalt hij dat nu ruimschoots in. Sadistische streken zorgen voor veel leed in dit verhaal. Het zorgt niet voor tenenkrommende spanning maar de kenmerkende onderliggende dreiging is er wel. Maar een thriller hoort ook spanning met zich mee te brengen, is daar nu ook sprake van? De aanzet is er wel, er zijn achtervolgingen waar een kat en een muis jaloers op zullen zijn, maar het grenst allemaal aan het aannemelijke. Het is allemaal nét te geforceerd toevallig. Dat merkte ik in zijn laatste boeken ook. Leest het daarom minder prettig? Nee. Blijf ik nieuwsgierig en getriggerd? Ja! Het waarom laat zich raden. Sebastian Fitzek beschikt over een duister talent de meest niet voor de hand liggende scenario’s op papier te zetten en een verhaal te laten ontspinnen dat weliswaar niet altijd even geloofwaardig is, maar je toch doet twijfelen: je weet het immers niet zeker! En dát is precies de verleiding van Fitzek. Het niet weten, het altijd in op de verkeerde voet worden gezet en voor de gek worden gehouden.
De flashbacks ontrafelen het mysterie rondom wat er toen aan de Oostzee is gebeurd en het effect op Milan. Ondanks de antwoorden die je krijgt overheerste tijdens de laatste vijftig pagina’s het gevoel of ik het allemaal wel goed had begrepen? De plotwending zet je dusdanig op het verkeerde pad dat je serieus aan je eigen incasseringsvermogen gaat twijfelen. Ook dit is typisch Fitzek. Waar de hoofdpersonages verbitterd zijn, liefdeloos en ontheemd, en te maken krijgen met schuldgevoelens en gebrek aan mededogen, was ik vooral flink in de war.
‘Denk jij dat het kwaad een ziekte is?’
Alles lijkt zich in een tijdsbestek van 48 uur te voltrekken. De hoeveelheid aan gebeurtenissen is enorm, het klopt ergens niet. En dit haalt de realiteitszin weg. De toevalligheden die Fitzek toepast zijn ondanks de sublieme schrijfstijl niet te verbloemen. Het strooien van zand in de ogen van de lezer werkt ook nu weer goed maar de algehele geloofwaardigheid komt hiermee wel in het geding.
De herkenbare, soepele schrijfstijl voelt als thuiskomen. Ik hou van de verhalen, de manier waarop ze zijn opgebouwd en de hoge psychologische lading die ermee gepaard gaat. Dit is typerend voor deze Duitse bestsellerauteur. En dat is hij niet voor niets. 3,5 sterren voor deze vernuftige psychologische thriller met flink wat sadistische trekjes.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
