Landschapsgeschiedenis in kaart gebracht
[Recensie] Dit boek Historische atlas van Nederland biedt in vogelvlucht een overzicht van de ontwikkeling van ons land vanaf het Romeinse Rijk tot heden. In 25 hoofdstukken komen tal van onderwerpen aan de orde en tevens zijn er vijf hoofdstukken waarin het landschap in de schilderkunst vanaf de Middeleeuwen tot de 20e eeuw wordt belicht.
Al lezend wordt duidelijk dat Nederland uit cultuurlandschappen bestaat, waarin mensen duidelijk de hand hebben gehad. De groei van dorpen en steden, kanalen naast de aanwezige rivieren, de aanleg van spoorlijnen en wegen. Ook markante gebouwen als kerken, stadhuizen en stadions krijgen aandacht.
Naast kaarten zijn er ook vele tekeningen, foto’s en afbeeldingen van schilderijen waardoor het boek niet alleen informatief van aard is maar ook aantrekkelijk om te zien en te lezen.
Diversiteit
Opvallend is de grote diversiteit aan landschappen in ons kleine land: klei, zand, veen en veenontginning, water, duinen. Grote delen van ons land zijn ingrijpend veranderd door de afgraving van veen met dikwijls mooie natuurgebieden als destijds onbedoeld resultaat. Interessant is de geschiedenis van de turfwinning die tot kort na de oorlog doorging zoals een foto van turfstekers uit 1949 laat zien.
Ook de vele noodzakelijke dijken, grenzend aan zee, meer of rivier zijn uitingen van menselijke activiteit omdat veilig leven anders niet mogelijk zou zijn. Daarnaast zijn er talloze grote en kleine droogmakerijen waarvan de eerste al dateert uit het begin van de 16 eeuw (diverse meertjes bij Alkmaar).
Een modernere vorm van menselijk ingrijpen is de ruilverkaveling waarmee al in de jaren 1920 – 1930 werd begonnen. Het boek maakt ook duidelijk dat steden niet toevallig op hun plaats zijn ontstaan maar verband houden met het landschap of de strategische ligging aan een rivier. Fraai zijn de plattegronden van steden die zich vanaf de 11e – 13e eeuw beginnen te ontwikkelen door de aanwezigheid van kooplui en ambachtslieden.
Dit interessante boek brengt veel onderwerpen in kort bestek bij elkaar en is daarom geschikt als overzichtswerk en eerste kennismaking met onze culturele en geografische geschiedenis.
Reinout Rutte is kunsthistoricus en heeft zich verdiept in stedelijke architectuur. Daarnaast is hij een liefhebber van fietsen. In dit boek Historische atlas van Nederland doet hij ook verslag van zijn fietstochten en geeft hij de lezer tips.
Aan dit boek werkten ook mee: Everhard Korthals Altes, Yvonne van Mil en Pieter van de Weele. Het boek is tweetalig – Nederlands en Engels – en beoogt daarmee ook een studieboek voor opleidingen te zijn. Het boek verschijnt in de reeks ‘Historische atlassen’, over Nederlandse en Vlaamse steden.
Reinout Rutte publiceerde eerder Stedenatlas Jacob van Deventer en Door staal gedreven: Van Hoogovens tot Tata Steel, 1918 – 2018.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
