In de Moskouse onderwereld
[Recensie] Pieter Waterdrinkers klassieker Lenins balsem is een zinderende schelmenroman zoals de Nederlandse letteren die maar weinig kent. Het verhaal speelt zich af begin jaren negentig. Het Sovjetrijk beleeft zijn nadagen. Miljoenen mensen staan voor lege winkels in de rij. De 26-jarige jurist Olaf Weber wordt door een Belgische reisorganisatie in Moskou gestationeerd, waar hij al snel verzeild raakt in de onderwereld van zwarthandelaren, pooiers, hoeren en oplichters. Lenins balsem is een met humor en in een onnavolgbare stijl geschreven roman over vriendschap, bedrog, de kans op geluk en het eeuwige doolhof van de liefde.
“In 1931 tekende en schreef Hergé zijn Kuifje in Congo voor een Waalse krant. In 1954 werd de titel gewijzigd in Kuifje in Afrika, en in 1974 werden enkele tekeningen gewijzigd voor het Nieuwsblad om het verhaal diervriendelijker te maken. Vandaag durven we het zonder enige verontschuldigingen aan onze kinderen niet meer te laten zien omwille van lichtelijke mensonwaardigheid. “
Kuifje
Pieter Waterdrinker gaat met zijn Lenins Balsem Kuifje achterna, zij het met vele jaren vertraging. Hij schrijft over de jaren negentig in Rusland, over pooiers, zwarthandelaren, hoeren en oplichters. Bij publicatie kreeg Waterdrinkers alle lof: grappig, echt Hollands geschreven, met nominaties voor o.a. de Libris Literatuurprijs en de Bob de Uyl Prijs. Schrijverstalent en schrijfmanskunst volop dus. Vandaag komt het boek uit 2013 opnieuw op de markt, gesubsidieerd door het Nederlands Letterenfonds, waarbij wordt vermeld dat het voor scholieren een rijke bron van informatie kan betekenen.
Een jonge jurist, Olaf Weber, een avonturier, profiteur, schelm noemt Waterdrinkers hem, vindt werk in Moskou als agent voor een Belgische reisorganisatie. Weber ontmoet er de aartsritselaar Alexander Perelman, die hem in vertrouwen neemt: Perelman vertelt hem dat de balsem, waarin het lijk van Lenin sinds zijn dood in 1924 om de zoveel tijd wordt ondergedompeld, tevens een schoonheidselixer is. Het belooft eeuwige jeugd. Nu het IJzeren Gordijn is gevallen en de wereldmarkt lonkt, kunnen Weber en Perelman met deze wonderzalf goud verdienen. Ze worden partners in crime.
Vooroordelen
In zijn confrontatie met de Russische cultuur bewandelt Olaf Weber zowat alle stereotype vooroordelen die je je als arrogante westerling tegenover Rusland maar kunt voorstellen. Het is daar een en al miserie: Russen zijn nu eenmaal dom, grote armoede troef, barbaars drankgelag, ongemanierd, corruptie is er om te gebruiken, bedriegen en bedrogen worden is het lot van het communisme en de liefde tiert er welig.
Waterslagers schrijft met Lenins Balsem zijn kroniek over het naoorlogse Rusland. Archaïsch, over morele verwerpelijke karakters maar in een stijl die bijzonder gemakkelijk wegleest, waarbij fictie als non fictie verschijnt. Kuifje was dan wel in Congo, Olaf Weber in Moskou, maar lees Waterdrinker toch maar als Hergé, een kind van zijn tijd om wie we hartelijk konden lachen, maar die we vandaag toch wat nuanceren.
—
Eerder verschenen op Boekensite Gent
