Misdaadroman geplaatst in een maatschappelijk kader
“Het zuiden verandert niet. Je kunt het verleden proberen weg te moffelen, maar het komt altijd terug, en slechter dan het was. Vele malen slechter.” Het zuiden waarover sheriff Titus Crown het hier heeft is natuurlijk dat van de Verenigde Staten, waar rassenhaat en segregatie zowel het verleden als het heden tekenen en de Confederatie van 1861 tot 1865 nog vers in het geheugen zit. Titus speelt de hoofdrol in Alle zondaars zullen bloeden, de derde misdaadroman van S.A. Cosby, geboren en getogen in het zuidoosten van Virginia en dus een ervaringsdeskundige wat betreft het nimmer veranderende zuiden.
Titus, een voormalige FBI-agent, is dag op dag een jaar sheriff van Charon County, genoemd naar de mythologische veerman uit de Griekse Oudheid die de doden de Styx overzet, wanneer hij het bericht krijgt dat er geschoten wordt in de lokale High School. Nu heeft het ook ons bereikt, denkt hij terwijl hij in zijn dienstwagen springt, maar eens de campus bereikt blijkt het allemaal reuze mee te vallen. Geen wild om zich heen schietende Columbine-boys, maar slechts een schutter, Latrell Macdonald, met wiens vader Titus in het footballteam van de universiteit zat toen dit kampioen van Virgina werd. En er is ook maar een slachtoffer, Jeff Spearman, de leraar aardrijkskunde die populair was bij de leerlingen omdat hij steevast hun kant koos wanneer ze in aanvaring kwamen met de schooldirectie. Wanneer Titus, geflankeerd door een paar hulpsheriffs, Latrell de weg verspert wanneer deze de uitgang van de school probeert te bereiken, lijkt alles aanvankelijk goed te zullen gaan. De jongen neigt ernaar zijn geweer op de grond te zullen leggen, tot hij opeens een paar wilde kreten slaakt over “de zwarte engel des doods” en “de vernietiger” en met zijn wapen in de aanslag op de agenten afstormt, wat hem op een hagelregen komt te staan die hij niet overleeft.
Wie is de laatste wolf
In Charon County hebben wit en zwart hun eigen kerk en hun eigen uitvaartcentrum, geeft Cosby een gevatte situatieschets van de reële rassensegregatie in het zuiden, en het hoeft dan ook niet te verbazen dat de dag na het schietincident Titus op de parkeerplaats van het politiebureau opgewacht wordt door de zwarte dominee Jamal, vergezeld door een twintigtal gelovigen. Ze eisen gerechtigheid, want de twee hulpsheriffs die Latrell doodschoten zijn wit, waardoor de tragedie op de school door veel zwarten samengevat wordt als zwarte jongen schiet witte leraar dood en wordt daarop afgeslacht door twee witte agenten. Dat Titus zelf zwart is, de eerste zwarte sheriff van de stad trouwens, speelt daarbij geen enkele rol. Veel zwarten zien hem immers als een verrader van zijn eigen ras. Zei hij meteen na zijn aanstelling immers niet dat hij een zwarte sheriff zou zijn en geen sheriff voor de zwarten? Net als in zijn vorige twee boeken, zijn debuut Een laatste uitweg en het vorig jaar tot Vrij Nederland Thriller van het jaar gekroonde Vlijmscherpe tranen, wil Cosby ook hier meer doen dan zowaar een spannend verhaal vertellen. Hij wil het plaatsen in een maatschappelijk kader en dat wordt in het diepe zuiden van de VS bepaald door ras. Dat op het stadsplein van Charon County sinds 1923 een standbeeld staat van Ol’ Rebel Joe om de burgeroorlog te herdenken, helpt natuurlijk ook niet echt bij het bedaren van de gemoederen.
Maar terug naar de misdaad, want Cosby kennende zullen er in het vredige Charon County waar er op vijftien jaar tijd slechts twee officiële moorden zijn gepleegd, opeens heel wat lijken boven water komen, of boven de grond, om precies te zijn. Op de GSM van Spearman vindt Titus immers een aantal foto’s die op kinderporno wijzen. Tijdens een huiszoeking worden vervolgens een aantal snuff movies gevonden waarop te zien is hoe Latrell aanwezig is bij het doodmartelen van kinderen door Spearman en nog een derde man, die omdat hij een wolvenmasker draagt meteen de naam de Laatste Wolf opgeplakt krijgt. Ook het masker wordt trouwens gevonden, en een opgerold schilderij van een treurwilg met de titel De geheime tuin. Een herkenbare boom, zo blijkt, en aan de voet ervan worden heel wat kinderlijkjes gevonden. Wie is de Laatste Wolf, is dan de vraag.
In staat tot kwaad
Context en ritme, daar draait het om in een goede misdaadroman, en Cosby weet dat als geen ander. Hij is grandioos in het situeren van zijn personages, arme sloebers meestal, die weinig te kiezen hebben in het leven en uiteindelijk cynisch worden, zoals Albert bijvoorbeeld, de vader van Titus, die veertig jaar in de krabbenvangst heeft gewerkt en nog voor hij op pensioen kon weduwnaar was. En hij is misschien nog wel beter in het opbouwen van spanning door zijn lezers lang in het ongewisse te laten en op het juiste moment enige informatie te lossen. Helemaal mooi is natuurlijk je particuliere verhaal mythische proporties te laten aannemen door het als een strijd van hét goede tegen hét kwade te presenteren. Als een religieuze strijd dus, wat in het Amerikaanse zuiden niet zo moeilijk is. Mensen spreken er nogal eens in tongen, zoals dat dan heet, en wanneer de Laatste Wolf Titus contacteert, spreekt hij zelfs in bijbelverzen. Alleen zou meegaan in een dergelijke mythologisering van de misdaad de misdadiger al te makkelijk vrijpleiten natuurlijk. Wellicht vandaar dat Cosby Joseph Conrad citeert: “Het is niet nodig te geloven in een bovennatuurlijke bron van kwaad. De mens zelf is in staat tot alle mogelijke slechtheid.”
—
Eerder verschenen in De Morgen
