Levenswijsheid waarin kunst en godsdienst hersteld worden
Ruim 350 bladzijden tekst zonder één punt: dat klinkt bijna onleesbaar. Toch wen je snel in De andere naam, de eerste twee delen van de in drie banden uitgegeven zevendelig roman (‘septologie’) van de Noorse romancier, dichter, toneelschrijver en essayist Jon Fosse. ‘Stream of consciousness’ is waarschijnlijk de beste omschrijving van de stijl waarin deze zijn hoofdpersoon Asle verslag laat doen van diens alledaagse beslommeringen, doorspekt met herinneringen aan zijn jeugd en de vrouw die hem verliet.
Schilder
Een schilder die een alcoholistische collega-schilder met dezelfde naam redt van de bevriezingsdood: dat is de voornaamste gebeurtenis in het verhaal tot nu toe. Weinig opzienbarend, en Fosse laat Asle – die in zijn dubbele gedaante misschien het nodige van een alter-ego heeft – bovendien voortdurend in herhalingen vervallen. Maar onverwacht meeslepend wordt het wel. Snel doorlezen is daarvoor vereist, in hetzelfde tempo als waarin Asle in zijn gedachten voortijlt.
Schilderkunst
Langzamerhand doemt daaruit een persoonlijkheid op die op ongewoon beeldende wijze ‘nadenkt’ over het mysterie van zijn eigen schilderkunst. ‘…het lichtende donker dat ik altijd al schilderend probeer op te roepen is in het donker te zien, ja, hoe donkerder het is des te duidelijker is dat wat onzichtbaar oplicht in een schilderij…’
Daarbij blijft het niet; als vanzelf krijgt het thema een religieuze wending: ‘…hoe zou ik mijn schilderijen ooit hebben kunnen schilderen zonder zwart te gebruiken? Nee, dat begrijp ik niet, want in het donker woont God, ja, God is duisternis, en die duisternis, Gods duisternis, ja ,dat niets, dat straalt licht uit, ja…’
Katholiek
Wellicht reflecteert Fosse, die enkele jaren geleden katholiek werd en in zijn roman uitvoerig citeert uit de roomse gebedsformulieren, daarin opnieuw op zijn eigen geschiedenis. Voor de lezer is dat minder belangrijk dan de wijze waarop hij door deze gedachtenvloed wordt ingesponnen in een levenswijsheid waarin kunst en godsdienst op een volstrekt vanzelfsprekende wijze worden hersteld in hun oorspronkelijke verband. Tegen het einde, wanneer de lezer nog vijf delen, twee banden, in Fosse’s septologie’ te gaan heeft, is zich daarin de belofte gaan aftekenen van één van de grote religieuze romans van vandaag.
—
Ook verschenen op Twitter/X en Linkedin
