Hoezo voor het leven getekend?
Mila wordt uitgelachen en gepest als ze in de klas op appels trakteert die in tasjes zitten van het hotel waar haar moeder schoonmaakster is. Er is geen geld voor voetballessen en ze drukt haar broertje op het hart niet te klagen over de pijn die heeft, omdat hun moeder al zoveel aan haar hoofd heeft. Later blijkt hij tijden te hebben rond gelopen met een gebroken voet.
Marjolein Visser putte voor haar kinderboekendebuut De verboden duinen uit haar ervaringen als psycholoog in traumaklinieken. Het viel haar op dat de aandacht vaak eenzijdig naar de ouders gaat en de kinderen er wat stilletjes bij zitten. Het toeslagenschandaal versterkte die indruk. Kinderen die lijden onder de situatie waarin hun ouders zijn terecht gekomen, proberen te overleven en hebben niet zelden een enorm verantwoordelijkheidsgevoel.
Milja ook. Ze verzint een Briljant Plan om hun situatie te veranderen, waarin de dochter van de rijke hoteleigenaar een belangrijke rol speelt. Als Eline haar vriendin is, wordt alles anders, denkt ze. Visser schreef een gevoelig portret van een veerkrachtig meisje dat probeert iedereen en alles te redden en daarbij soms onhandige dingen doet. Door het schriftje waarin ze de plannen uitwerkt (met grappige tekeningetjes van Sophie Pluim) krijgt de lezer een inkijkje in haar gedachtewereld.
Haar moeder is bijna dag en nacht aan het werk en haar vader woont sinds kort ergens anders. De afwezige ouders, de zorgen over geld en het schaarse eten: het wordt inzichtelijk gemaakt zonder dat het dik bovenop ligt of in de problematiek verzuipt. Haar moeder doet er alles aan en dat voel je als lezer. Mila hoort de mensen van de jeugdzorg over haar en haar broertje zeggen dat ‘ze voor het leven getekend zijn.’ Dat staat in groot contrast met het leuke meisje uit het boek.
Visser voert iets teveel personages op en zet de tegenstellingen en overeenkomsten tussen Mila en Eline nogal zwaar aan. Eline stottert en heeft dyslexie en lijdt onder het juk van haar strenge ouders. Ook kinderen uit een welvarend milieu hebben sores, staat er bijna letterlijk. De vriendschap tussen beide meisjes, misschien is er wel meer dan dat, is liefdevol en gevoelig maar ook met humor beschreven. ‘Je loopt achter dat kind aan als een blindengeleidehond met verlatingsangst’, zegt een volkse buurvrouw tegen Mila.
Over armoede in Nederland zijn de rauwe en levensechte boeken van Derk Visser (Prikkeldraad, Suikerspin) een aanrader. In de verhalenbundel De schoen van tien miljoen wordt het onderwerp door verschillende auteurs van meerdere kanten vrij speels belicht. Het is een precair thema want zorg er maar eens voor dat het geen verhaal vol misère wordt waarin een beeld van zielige kinderen naar voren komt.
Visser trapt niet in die valkuil. Mila is een ijzersterk personage dat in meerdere opzichten overeind blijft. De auteur wil wat veel in De Verboden Duinen maar zet aan tot nadenken en vertelt een fijngevoelig verhaal met humor en relativering.
Waardering: Fijngevoelig verhaal over armoede
Leesfragment
—
Voor het eerst verschenen op jaapleest
