Intense ervaringen laten zich niet zomaar wegstoppen
[Recensie] Het grote onrecht dat veel vrouwen en hun kinderen in de vorige eeuw is aangedaan, heeft Jaap Robben weten te vatten in een beklemmende en zeer liefdevol geschreven roman.
“Soms had het zoveel pijn gedaan dat ik het onbegrijpelijk vond dat Louis het niet door mijn huid heen kon voelen wanneer hij me omhelsde, me tegen zich aandrukte, wanneer we vreeën.”
Dit is een van de vele prachtige zinnen die Schemerleven kenmerkt. Een gebeurtenis die je je hele leven in stilte bij je draagt en met niemand kunt of durft te delen, zelfs niet met degene waar je zoveel van houdt, die verstikt je.
Vergeet het en denk er niet meer aan, is vaak het advies. Maar intense ervaringen laten zich niet zomaar wegstoppen en komen vroeg of laat weer bovendrijven. Zo ook in Schemerleven, de nieuwe roman van Jaap Robben.
Bijzonder taalgebruik
Robben is bekend van de zeer goed ontvangen romans Birk en Zomervacht. Hij is geboren in 1984. De manier waarop Robben zich als man van eind dertig heeft weten in te leven in het leven van zowel een jonge als oude vrouw, heeft me verbaasd: bijzonder invoelend en waarheidsgetrouw.
Als je Birk en Zomervacht hebt gelezen, zul je zijn toegankelijke, maar sfeervolle manier van schrijven herkennen. Hij weet zinnen te gebruiken die je hoe dan ook raken. Als haar man Louis is overleden en Ida bij het stalen bed staat waarop hij is neergelegd, schrijft Robben: “Ik nam zijn hand. Maar hoe ik die ook vasthield, zijn vingers haakten zich niet meer in de mijne.”
Weggestopt verdriet
Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Ida. Na het overlijden van haar man Louis verhuist ze naar een verzorgingshuis. Nu Louis er niet meer is, komen de traumatische ervaringen uit haar verleden in alle hevigheid terug. Stukje bij beetje word je als lezer meegenomen in haar herinneringen. Wat begint als een ontluikende, maar verboden liefde rond haar twintigste, eindigt in een drama. Ze wordt onbedoeld zwanger. Het kindje dat ze baart, krijgt ze niet te zien en men wil niet zeggen waar het gebleven is. De rest van haar leven draagt ze deze schokkende gebeurtenis met zich mee, diep in zichzelf verborgen.
Tijdens het lezen voel je de onmacht van de oudere Ida, haar gepruttel, haar ingehouden verdriet. Maar ze beseft, dat wanneer ze haar geheim nog langer voor zich houdt, niemand zal weten dat het kindje bestaan heeft.
“’Denk je dan nooit meer aan dat kindje?’
‘Jawel, zeker wel. Maar…’ Ik weet er de woorden niet voor. ‘Het was ver weg, ergens anders. Ik denk dat ik mijn nieuwe leven eroverheen heb gestapeld. Maar sinds je vader dood is…Eigenlijk kan ik aan niks anders meer denken.’”
Schemerleven is gebaseerd op hartverscheurende verhalen van vrouwen die veelal onder druk van de kerk hun eigen kind moesten afstaan. Op indrukwekkende wijze is het Robben gelukt om deze waargebeurde geschiedenis tot leven te wekken en je de pijn, het immense verdriet en de onmetelijke eenzaamheid van deze moeders te laten ervaren.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
