Ritmisch, organisch, allesoverheersend
[Recensie] De van oorsprong uit Litouwen afkomstige auteur Ruta Sepetys woont al zeer lang in de Verenigde Staten. Zij heeft al een viertal op historische feiten gebaseerde romans uitgebracht. Gevoelige thema’s als de vluchtelingenstroom na de Tweede Wereldoorlog en verbanning naar Siberië kwamen in haar voorgaande boeken naar voren. Ditmaal gaat het boek dat geschikt is voor lezers van vijftien jaar en ouder over het leven in Spanje ten tijde van de dictatuur van Generaal Francisco Franco.
Door haar historisch besef en een enorme dosis research heeft Ruta inmiddels ook lezingen gegeven voor de NAVO en het Europees Parlement. Haar boeken zijn tot nu toe in zestig landen uitgebracht in meer dan veertig verschillende talen.
Ruta Sepetys noemt zichzelf ‘cross-over auteur’ omdat zij met haar boeken zowel de volwassen als de jongere lezer wil bereiken. De jongeren zijn nodig om de lessen die geleerd zijn vanuit het verleden (de geschiedenis), mee te nemen naar de toekomst. Opdat we later niet vanuit onwetendheid dezelfde fouten maken. Een prachtig doel.
Het verhaal gaat over de onmogelijke vriendschap tussen Ana en Daniel. Ana is een Spaans arm meisje dat werkzaam is in het hotel waar Daniel, als zoon van een oliemagnaat, logeert omdat zijn vader zaken te doen heeft met de Spaanse regering. Omdat Daniel van fotograferen houdt, heeft hij oog voor de contrasten die de Spaanse samenleving heeft opgedeeld. De Republikeinen worden onderdrukt en ondergaan de meest vreselijke ontberingen terwijl de komst van Amerikaanse toeristen alleen in het belang is van Generaal Franco.
Tussen de tien en twintig personages spelen een rol in dit ruim vijfhonderdvijftig pagina’s tellende verhaal. Ruta zorgt ervoor dat met enkele grove karakteristieke pennenstreken steeds opnieuw een geloofwaardig personage wordt geschapen. Zo identiek en karakteristiek dat de geloofwaardigheid van alle personages uitgroeit tot een soort familiegevoel. En wanneer ik nog niet eens halverwege het boek ben, ben ik verbonden en volstrekt bekend met de personages. Meesterlijk.
De verschrikkingen voor de Republikeinen tijdens het zesendertig jaar durende bewind van Franco waren voor mij grotendeels onbekend. Ik heb er veel historische kennis door opgedaan en de auteur geeft aan het eind van een boek haar researchbronnen prijs, waardoor je je als lezer nog veel meer eigen kunt maken over deze gitzwarte periode in de naoorlogse Europese geschiedenis.
Een periode waarin ‘Het leven is mooier met de mond dicht’ een belangrijke overlevingsstrategie was. De Guardia Civil voerde een waar schrikbewind tegen het niet katholieke en Republikeinse deel van de Spaanse populatie. En niemand was te vertrouwen.
De vriendschap tussen de Amerikaanse welgestelde Daniel en de straatarme Ana, een dochter van vermoorde Republikeinse ouders is onmogelijk. De ouders van Daniel zien een gevaar voor de goede relatie met de heersende macht in Spanje en ook Ana zelf ziet de bezwaren vanuit haar perspectief:
‘Jij voelt je machtig omdat je geld hebt. Met je geld koop je onze wijn en onze zonneschijn,
maar niet het recht op onze geschiedenis’.
Stilte heeft een eigen stem bestaat uit woorden die enerzijds zacht dwarrelen als de bladeren van een boom op een zomeravond en die anderzijds overheersend kunnen zijn als het driftige getik van het geluid van klepperende castagnetten. Ritmisch, organisch, allesoverheersend. En daardoor toonaangevend zijn voor de tragiek van het verhaal. Spanje is niet louter een vakantieland. Het is ook de plek van dictatuur, overheersing, beklemming en angsten. De minder zonnige kant van Spanje wordt minutieus in beeld gebracht.
Dit prachtige boek gaat verfilmd worden en bereikt daarmee een nog groter publiek. Het boek zal altijd beter zijn. Het verdient van mij vier dikke sterren.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
