Kanttekeningen bij onze wereld
[Signalering] Ton Lemaire is ongetwijfeld Neerlands veelzijdigste en mede daarom interessantste hedendaagse antropoloog. Interessant is ook de wijze waarop deze éminence grise belangwekkende verbanden legt tussen diverse onderwerpen alsmede het lokale en het mondiale. Zo brengt hij in zijn dit jaar verschenen essaybundel Tegen de tijd onder meer de alsmaar grotere ongelijkheid, de ecologische catastrofe, en het populisme in verband met het kapitalisme. Terecht pleit hij voor ‘een breuk met het kapitalisme, gebaseerd als het is op foute beginselen, met name het pathologische streven om alsmaar meer kapitaal te accumuleren en permanent te groeien op een eindige planeet.’ Terwijl het kapitalisme in het verleden onmiskenbaar op tal van terreinen tot progressie leidde (zoals de bevrijding van het juk van de aristocratie en de clerus), leidt het in het heden tot regressie.
Een indicator van de regressie is de desastreuze omgang met de ecologische grenzen van de groei. Een structurele component van het kapitalisme is de noodzaak tot groei, hetgeen onverenigbaar is met duurzaamheid. Lemaire rondt zijn boek af met veertig aforismen die corresponderen met de besproken onderwerpen. Eén ervan luidt: “De grootste luxe bestaat erin om geen behoefte aan luxe te hebben.”
—
Eerder verschenen in Sociologie Magazine
