Eiland: kleine, andere wereld
[Recensie] Eilanden waren ooit besloten wereldjes. De meeste bewoners hadden weinig contacten buiten hun eigen leefwereld. Visserij en landbouw waren vaak de voornaamste bronnen van inkomsten. Eilanden met een strategische ligging in de Middellandse Zee waren van belang voor handelsschepen.
Nu er in onze tijd vrijwel geen grenzen meer zijn, is het mogelijk om ook de meest afgelegen eilanden in de Stille Oceaan te bezoeken. Toerisme is ook hier doorgedrongen en zorgt voor een nieuwe economische impuls al zijn zeer afgelegen eilanden ook vandaag niet heel gemakkelijk bereikbaar en vergt dat de nodige inspanning van de reiziger.
600 foto’s, kaarten en illustraties
In dit Engelstalige boek The islands book worden 150 eilanden gepresenteerd die door mensen van Lonely Planet zijn aangedragen. Het is een ruime en representatieve maar toch nog niet volledige keuze van eilanden en groepen van eilanden die zich overal ter wereld bevinden. Zo’n 600 foto’s, kaarten en illustraties vergezellen de tekst. De opzet van het boek is geografisch, de eilanden worden per werelddeel gepresenteerd. Ieder eiland heeft een inleiding en daarna een korte beschrijving van historische en culturele aard. Ook het land waar het bij hoort, de oppervlakte en coördinaten worden vermeld.
Ieder eiland heeft zijn eigen karakter aangaande het ontstaan dat soms met mythen en legenden is omgeven maar dikwijls het gevolg is van geologische processen. Ook zijn er tal van eilanden die een vulkanische oorsprong hebben. Eilanden hebben een uiteenlopend aanzien dat kan bestaan uit bossen of oerwouden, bergen, zand – of rotskust. Ook flora en fauna zijn divers. Er zijn wereldwijd de nodige overeenkomsten als je kijkt maar eilanden in het Caribisch gebied en rond Afrika hebben toch weer een ander aanzien dat eilanden in Azië. Dat geldt zeker ook voor de bevolking.
Veel eilanden in The islands book beantwoorden – soms in ruime mate – aan ons romantische idee van een onbewoond eiland midden in de oceaan waar het bestaan een paradijselijk karakter heeft. Vaak betreft het ook een groep eilandjes, soms vele tientallen, waarvan de meesten onbewoond zijn. Tal van eilanden die laag gelegen zijn, worden de laatste tijd bedreigd door de stijgende zeespiegel. Op internationale klimaatconferenties vragen zij aandacht voor hun zorgelijke positie.
Veel eilanden in dit boek zijn amper bekend en dat is ook wel begrijpelijk. Ze zijn vaak – zeer – klein, hebben geen politieke of staatkundige betekenis en er hebben zich ook geen historische gebeurtenissen voorgedaan.
Toch zijn er in dit boek wel eilanden die geschiedenis hebben geschreven. Alcatraz in de baai voor San Francisco heeft een interessant verleden en is nu bekend vanwege een beruchte gevangenis waar in de Amerikaanse politiek al veel om te doen is geweest. De gangster Al Capone heeft hier gevangen gezeten.
Robbeneiland
Cuba is een groot eiland met gebouwen met een barok of neo-classisistisch uiterlijk. Het eiland is nog altijd bekend om zijn exclusieve sigarencultuur die door liefhebbers zeer wordt gewaardeerd. Veel oldtimers geven de straten een bijzonder aanzien en de Caribische muziek zorgt voor een vrolijke sfeer. In 1962 was Cuba even het centrum van de wereld in de periode van de Koude Oorlog. De Sovjet-Unie had hier kernwapens geplaatst maar na politieke druk en oplopende spanning werd de basis met de kernraketten uiteindelijk ontmanteld.
Robbeneiland voor de kust van Zuid-Afrika had al langer een gevangenis en werd al door de Nederlandse Oostindische Compagnie als zodanig gebruikt. Het eilandje is pas wereldwijd bekend geworden toen Nelson Mandela hier 27 jaar gevangen heeft gezeten. Nu is het bijna een pelgrimsoord geworden.
Van heel andere aard is het eilandje Mont St. Michel voor de Bretonse kust van Frankrijk dat altijd al een pelgrimsoord was en waar zo’n 40 monniken en nonnen wonen. Jaarlijks komen hier 2,5 miljoen toeristen. De baai heeft een groot tijverschil. Lindisfarne voor de kust van Groot Brittannië is ook een pelgrimsoord, hier staat een mooie ruïne van een abdij. Sinds 635 heeft hier een klooster gestaan.
De Galapagos eilanden werden door Charles Darwin ‘een kleine wereld op zichzelf’ genoemd. Mede naar aanleiding van zijn bezoek aan deze eilanden ontwikkelde hij zijn evolutietheorie. Van de 13 eilanden zijn er vier bewoond. De groep behoort tot Ecuador.
Nederland is vertegenwoordigd met Texel, dat vroeger een belangrijke halteplaats was voor schepen op weg naar Azië, Afrika en Noord-Amerika. Het is niet het eiland met het sterkste ‘eiland-gevoel’. Wat dat betreft was Schiermonnikoog of Rottumeroog een logischer keuze geweest.
The islands book is een aardige impressie van eilandjes die je vaak niet kent en waar de meesten van ons ook nooit zullen komen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
