De Middeleeuwen: een indrukwekkende periode
[Recensie] Onder het motto “Verba volant, scripta manent” zijn er al ontelbare boeken gepubliceerd over deze tot de verbeelding sprekende periode uit de geschiedenis. En toch blijven, ondanks (of misschien dankzij) de wreedheden, de oorlogen, de bloederige martelingen, de beulen, de kerkers, de heksenjachten, de indrukwekkende kastelen, de jonkvrouwen, de ridders, de lijfeigenen. De Middeleeuwen zijn een interessant onderwerp voor historici, schrijvers en lezers. Dat geldt ook voor Nico Dros (°7 maart 1956, Harkebuurt op Texel). Deze Nederlandse auteur van verhalen, romans en essays studeerde geschiedenis aan de VUA. Samen met dichter Arie van den Berg richtte hij Schrijversvakschool Amsterdam op, waar hij nu doceert. In 2007 won hij ‘de Gouden Doerian’ voor zijn roman Noorderburen verscheen in 1991.
Het moet elke geschiedkundige een euforisch gevoel geven om artefacten te ontdekken uit lang vervlogen tijden, bijvoorbeeld geschriften uit de dertiende eeuw. Dat gevoel overheerst Willem de Reuvere, een Vlaamse mediëvist, wanneer hij toevallige in het bezit kan komen van het gekende epos Van den vos Reynaerde (of een deel ervan) en van het boek ‘Madoc’, allebei geschreven door zijn naamgenoot Willem. Willem de Reuvere vindt hierin de inspiratie om zelf een historisch boek te schrijven over Beda, Madoc en Willem; namen die zijn hoofdpersonage achtereenvolgens aanneemt.
1196. Vlaamse vissers vinden aan de kust het aangespoelde, maar levende lichaam van een jongetje van ongeveer vijf jaar. Zijn kleding laat hen vermoeden dat hij bij een adellijke familie hoort. In het klooster waar hij door de vissers wordt binnengebracht geniet Beda, zoals ze hem daar noemen, onder de deskundigheid van de monnik/kopiist Arnulfus, een intellectuele opleiding in Latijn, Grieks, Romeinse Geschiedenis.
Eén van de monniken heeft niet altijd goede bedoelingen met de jongetjes die in het klooster verblijven. Beda lokt de verkrachter in de val en laat hem voor dood achter in de nabijheid van het klooster. Hij wijzigt zijn naam in ‘Madoc’ en gaat op de vlucht. Vanaf dit moment volgen we zijn belevenissen, een hallucinante geschiedenis – met vallen en opstaan – die vooral gekenmerkt wordt door de voortdurende waakzaamheid die hij aan de dag moet leggen en de intelligente manier waarop hij zich telkens weet te ontdoen van zijn achtervolgers die hem willen straffen voor zijn vergrijp aan Elmus, de pedofiele monnik.
“’Ik durf te wedden dat u, ondanks uw stoffige uitdossing en roestende zwaard, uit een voornaam geslacht stamt. Het klinkt misschien vreemd dat ik u herken’. ‘U herkent mij?’ liet de verbaasde Madoc zich ontvallen. […] ‘Ik zag u zojuist en wist het meteen: dit is diezelfde edelman uit dat rijk dat onder de voet werd gelopen.’ Madoc sprak dit niet tegen, maar tegelijk hield hij zich op de vlakte.”
Nico Dros maakt zijn boek tweeledig: enerzijds lezen we in ‘voorspel en tussenspel’ de ervaringen en de motivatie van Willem de Reuvere (Dros zelf?) tijdens het schrijven van zijn boek. Anderzijds, en dat is het belangrijkste, sleept de auteur ons mee, chronologisch, doorheen de belevenissen van Madoc tijdens zijn eindeloze vlucht. Alle facetten van het leven tijdens de Middeleeuwen komen aan bod. Vooral het enorme verschil tussen kasteelheren en het ‘gewone’ volk spreekt tot de verbeelding: een gans leven, het dagelijkse harde labeur, slaafs in functie van de nietsontziende rijke grootgrondbezitters, de niets ontziende martelingen en straffen door fanatieke beulen, de waanzinnige oorlogen de rol van de Kerk. Niets blijft onbesproken in dit boek.
Willem die Madoc maakte is niet zo maar een romannetje dat je vlug, tussen soep en aardappelen kan lezen, zeker geen page-turner. Dat hoeft ook niet, maar het vraagt van de lezer wel de nodige interesse voor deze periode in de geschiedenis of om zich tenminste open te stellen en zich te laten meevoeren langs stoffige wegen, armoedige huisvesting, koude kasteelmuren, stinkende kerkers, akelige marteltuigen, inquisitie, bloederige vechtpartijen, intriges.
Wat de schrijfstijl betreft: Nico Dros heeft, voor zover dat mogelijk is, zijn taalgebruik aangepast aan de tijd waarover hij schrijft. Het vraagt wat oplettendheid en aanpassingsvermogen van de lezer, maar het is zeker geen element dat een belemmering vormt om het boek te lezen.
Toch even een opmerking in de marge. Het lange ‘voorspel’ kan voor sommige lezers een nefaste invloed hebben. 41 bladzijden als een soort inleiding zonder te weten waar de auteur nu eigenlijk naar toe wil kan een reden zijn om af te haken. Dit doet voor mij echter geen afbreuk aan de waarde van het verhaal.
Nico Dros schrijft met Willem die Madoc maakte een sterke roman. De schrijfstijl en het aangepaste taalgebruik voeren je mee doorheen de maatschappelijk problemen, sociale onrust en religieuze mistoestanden die deel uitmaakten van het leven in de dertiende eeuw: geen enkel thema wordt door de auteur uit de weg gegaan en dat levert een geloofwaardig verhaal met heel veel zin voor drama, maar waarin het amoureuze, het romantische een aangename afwisseling is voor de ruwheid van het dagelijkse bestaan in die periode. Dros maakt zijn hoofdpersonage, Madoc, zo intelligent (door zijn verblijf in het klooster) en fysiek haast onoverwinnelijk (door zijn ridderopleiding) dat er een voortdurende spanning gecreëerd wordt en dat maakt dat Willem die Madoc maakte nooit saai wordt. De nieuwsgierigheid naar de belevenissen van het hoofdpersonage wordt gevoed door voortdurend wisselende omstandigheden en onverwachte gebeurtenissen. Een pluim voor de auteur en zijn boek: ik heb het met zeer veel aandacht, interesse en plezier gelezen.
Speciale aandacht voor de band en omslag, Studio Jan de Boer.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
