Een mooie psychoanalytische roman
[Recensie] De oorspronkelijke titel van dit boek is Frau Berta Galan en het is verschenen in 1901. De auteur, Arthur Schnitzler is de belangrijkste Oostenrijkse schrijver van het fin de siècle. Schnitzler was een tijdgenoot van Sigmund Freud, deze prees hem vanwege zijn verbazende psychologische inzichten. De vertaler, Jef Rademakers, heeft zich gebaseerd op de Gesammelte Schriften die in 1928 verschenen zijn. Hij heeft getracht de stijl van Schnitzler en de sfeer van het fin de siècle recht te doen door, onder andere, zoveel mogelijk de woordkeus en de zinsbouw van de auteur te handhaven. Hij heeft zich ook gehouden aan de interpunctie van het origineel, inclusief het voor Schnitzler kenmerkende gebruik van gedachtestrepen en -puntjes. Het geheel levert een mooie roman op over de Weense samenleving rond 1900. Een samenleving waarin een dubbele moraal heerste.
Berta Galan is een jonge weduwe, ze woont samen met haar zoontje Fritz in een klein en bekrompen stadje. Ze kan in haar levensonderhoud voorzien door pianolessen aan kinderen te geven. Ze is best gelukkig met haar rustige, stille leventje. Haar sociale contacten beperken zich tot haar schoonfamilie en wat buren en kennissen. Onderling wordt er best veel geroddeld, maar het meeste gaat aan Berta voorbij. Dat verandert wanneer ze wat meer met het echtpaar Rupius optrekt. Meneer Rupius is ernstig ziek en gedeeltelijk verlamd en mevrouw Rupius is regelmatig een aantal dagen naar Wenen. Over haar wordt veel geroddeld in het kleine stadje, zo zou ze een minnaar in Wenen hebben. Berta gelooft er niets van!
Meneer Rupius stelt haar voor om een keertje met zijn vrouw naar Wenen te gaan om er een nieuwe garderobe te laten maken. Berta stemt toe en dan verandert haar leven voorgoed. Berta is immers in Wenen opgegroeid en pas dan merkt ze hoe ze het leven in Wenen gemist heeft! Ze vindt het er heerlijk en moet ineens veel denken aan haar jeugdliefde Emil. Emil is inmiddels een bekende violist. Berta kan aan niets anders meer denken, ze is op slag weer verliefd en zoekt contact met Emil. Ook hij lijkt blij te zijn met haar komst naar Wenen, maar is dat ook echt zo? Kan Berta ontsnappen aan het kleinsteedse leven met roddel en achterklap? En wat is de prijs die ze daarvoor zou moeten betalen, is het haar dat waard?
Mijn mening
Op de cover zien we een potloodtekening van een jonge vrouw die een beetje afwachtend omkijkt. De titel van het verhaal is de grootste vrijheid die de vertaler zich heeft toegestaan. De oorspronkelijke titel was Frau Berta Galan, de vertaler heeft er De jonge weduwe van gemaakt. Beide titels geven de hoofdpersoon aan, Berta Galan.
De hele roman wordt verteld vanuit het perspectief van Berta. De auteur neemt uitgebreid de tijd om de, soms tegengestelde, emoties die door Berta’s hoofd spoken, te beschrijven. Als lezer kruip je in haar hoofd, de auteur legt Berta’s bewuste en onbewuste verlangens bloot en ontleedt ze. De jonge weduwe is geen makkelijk boek om te lezen, het is veel meer dan dat. Het laat zien dat in die tijd de mannen er lustig op los konden leven, Schnitzler zelf was er, getuigt zijn dagboek, ook niet vies van. Voor vrouwen echter was er een andere waarheid, zij werden geacht preuts te zijn en te blijven. Een mooie psychoanalytische roman die ook in deze tijd heel mooi is om te lezen, vier sterren dus.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
