Dagdromen en Portugees leren
[Recensie] De nachtstemmer is weer een typisch boek van Maarten ’t Hart. De hoofdpersoon Gabriel Pottjewijd lijkt erg op de schrijver: hij is gereformeerd opgevoed, maar gelooft niet meer. De reden daarvoor is dat er in de bijbel allerlei wonderen worden beschreven, die nooit echt gebeurd kunnen zijn. Ook in zijn voorkomen (kale man met saaie kleding) en liefde voor klassieke muziek is dit duidelijk een alter ego van Maarten ’t Hart.
Orgelstemmer
Gabriel Pottjewijd is orgelstemmer van beroep. Hij reist stad en land af om kerkorgels te stemmen. In dit boek gaat hij van zijn woonplaats in Groningen naar een havenstadje in Zuid-Holland, waarin vast Maassluis te herkennen is, de geboorteplaats van Maarten ’t Hart. De werkzaamheden in de haven zitten het stemmen van het kerkorgel in de weg, waardoor Pottjewijd op een gegeven moment maar ’s nachts aan het werk gaat. Hij verblijft in een vreemdsoortig ouderwets hotel, waar hij hoogstens een vga’tje kan krijgen als avondeten. Het stadje blijkt bevolkt door allerlei vreemde vogels.
Bij het stemmen van het orgel van de Groote Kerk, en later nog een ander orgel, wordt hij geholpen door een meisje van zestien. Deze Lanna wordt steevast vergezeld door haar moeder Gracinha, een beeldschone Braziliaanse. Gracinha spreekt Nederlands met typische ouderwetse uitdrukkingen, maar haar grammatica is na al die jaren nog steeds belabberd. Lanna verstaat Nederlands, maar praat hoogstens een zinnetje Portugees tegen haar moeder. Wel begrijpt ze feilloos wat er nodig is om een orgel te stemmen en ze vindt het geweldig om urenlang te helpen door steeds een andere toets langdurig in te drukken. Ze wil later ook orgelstemmer worden. De stadsbewoners zeggen dat Lanna zwakbegaafd is, maar Gabriel Pottjewijd denkt daar anders over. Waarschijnlijk heeft ze een vorm van autisme.
Dagdromen
De orgelstemmer geniet van het gezelschap van moeder en dochter. Hij wordt bij hen thuis uitgenodigd voor lunch en avondeten. En hij betrapt zichzelf op dagdromen over de knappe Gracinha. Hij wil weer een beetje Portugees leren en dat kan hij het beste doen met behulp van een Portugese bijbel. Daarom gaat hij langs bij een man die bijbels verzamelt en daardoor amper meer door zijn huis kan lopen. De hoofdpersoon wil er niet aan toegeven dat hij verliefd is, want Gracinha is eigenwijs, maar de aantrekkingskracht is groot.
Er komt ook spanning in het verhaal door een dreigbriefje en andere acties van iemand die niet wil hebben dat Pottjewijd met Gracinha omgaat. Ondertussen trakteert ’t Hart op details over klassieke muziek en het stemmen van orgels. Dat wordt niet te veel, zodat het boeiend blijft en niet de vaart uit het verhaal haalt. Ook de humor is in dit boek goed gedoseerd, met zelfspot en natuurlijk de bijbelse grapjes. Ik ben er een aantal keren door in de lach geschoten, wat andere schrijvers zelden veroorzaken. De nachtstemmer is een leuk boek en ideaal voor op vakantie of als je zin hebt in licht leesvoer, ondanks de zware broeders die ook voorbijkomen.
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
