Een terugkeer uit de schimmen van de dood
Deel 3 van Morris West’s Vaticaan Trilogie
Het boek Lazarus (1990) is het derde deel in de Vaticaan-serie van auteur Morris West. En dat is overduidelijk, omdat het voortbouwt op het tweede boek, The Clowns of God (1981). De Kardinaal-Deken Anton Drexel uit boek 2 treedt opnieuw op de voorgrond in het derde boek, en Leo XIV, die de opvolger is van de afgezette Paus uit het tweede boek, is de onsympathieke hoofdrolspeler in het derde boek – al heeft zijn voorganger nu een andere naam gekregen.
In deze roman duwt de fictieve Paus Leo XIV de Katholieke Kerk en haar beleid tientallen jaren terug in de tijd. Doctrines, definities en Dogma’s zijn belangrijker dan een menselijke en herderlijke maatstaf. In ieder geval tot deze Paus hartproblemen krijgt en een meervoudige bypassoperatie moet ondergaan.
De Joodse hoofdchirurg heeft de Paus gewaarschuwd dat een patiënt die zo dicht bij de dood komt, uit de operatie kan terugkomen met andere inzichten, en zelfs met andere karaktertrekken. Ook wordt hij geadviseerd om met een persoonlijke vertrouwenspersoon te sparren over alles wat er in hem opkomt in de maanden die volgen vanwege de verwachte psychologische gevolgen van de zware operatie.
Daarmee is de titel van het boek verklaard. De Paus die min of meer als een andere mens terug keert uit de schimmen van de dood – net zoals Lazarus in de Bijbel.
Vier duidelijke plots
Vanaf de voorbereidingen op de bypass operatie ontwikkelt de auteur in zijn boek vier verhaallijnen die ieder hun eigen weg gaan; (1) De Kardinalen in de Curie blijken een eigen agenda te hebben, (2) de Israëlische Mossad heeft redenen om het ziekenhuis te willen beschermen, (3) en een Islamitische terreurcel ‘Het zwaard van de Islam’ vindt de bypass operatie de uitgelezen kans om deze Paus definitief naar de andere wereld te helpen, waardoor ook de Joodse chirurg en diens gezin in gevaar komen. Entrée voor de jacht tussen de Mossad organisatie en de Islam-strijders, in en rond de Zwitserse kliniek. En Paus Leo XIV komt uit de operatie met een veel mildere blik op het geloofsleven in de Kerk. (4) Kortom, Paus Leo XIV wil door spijt veel van zijn hardvochtige en onmenselijke beleid terugdraaien, maar vindt andere politieke agenda’s die de zijne kruisen. Hij wordt geconfronteerd met een Kerk waar hij niet meer aan de touwtjes trekt. Een bestuurlijk probleem tussen de Paus en de Curie-Kardinalen ontvouwt zich terwijl Paus Leo XIV nog niet genoeg hersteld is. Politiek gevaar verweeft zich in dit derde Vaticaanboek met lijfelijk gevaar. Spanning en intriges, interne conflicten en externe bedreigingen, alles komt tegelijk voor een verzwakte Paus en een kwetsbare Kerk.
Zo creëert auteur Morris West verschillende spiegels van geloofsfundamentalisme in zijn boek. Verrassend en krachtig. Een schimmenspel van machtsblokken en een fraaie bespiegeling & argumentatie over een wereldkerk op het wereldse toneel.
Actuele thema’s
De dialogen van Paus Leo XIV met de mensen om hem heen, gaan over Kerkelijke thema’s die ook in onze tijd nog zeer actueel zijn. Het celibaat, de positie van vrouwen in de Kerk, hoe stringent moeten doctrines zijn, geboortebeperking en abortus, een hoge functionaris die aftreedt omdat er in zijn Kerk geen plaats meer is voor barmhartigheid en menselijkheid, en een afgetreden getrouwde ex-Priester die zodra hij weduwnaar wordt, zichzelf en zijn kinderen van het leven berooft – een keuze die in de geloofswereld een doodzonde is. Auteur Morris West voert ons in een hoog vertel-tempo langs de gebeurtenissen in het boek.
Achtergrond van de auteur
In de internationale literaire wereld geldt dit boek als het slot van de Morris West Vaticaan serie. De grote afronding. Het is maar net hoe je er tegenaan kijkt. Mijn persoonlijke mening is, dat dit boek nog niet het laatste boek in die serie is. Er is een ander, vierde boek, met de titel Eminence (Eminentie), dat veel beter gebalanceerd is, veel serener, en dat persoonlijker geschreven is. Dat brengt me bij een slot-overweging over het boek Lazarus; Het derde deel in de Vaticaan-serie komt op mij over alsof de achtergrond van de auteur een rol speelt: Want Morris West was ooit een kandidaat-monnik (novice), maar dat liep niet goed af. Dit boek voelt alsof er iets van oud zeer mee speelt dat op elkaar gestapeld wordt en als een dikke bundel voor de voeten van de fictieve Paus gegooid wordt. Misschien net iets te veel topics bij elkaar in 1 boek. Het is een goed boek, het is met veel gevoel geschreven, het bevat genoeg spanning en intriges, maar het is niet het beste Vaticaanboek van Morris West. Over het eind-plot van het boek zeg ik nog even niets. Dat mag je zelf gaan lezen.
Het boek In de schoenen van de Visser (deel 1) legde het fundament en het kader van een Kerkelijke organisatie in een wereld van dreigende chaos. Gods kleine clowns (deel 2) is het beschouwelijke deel van de Vaticaan-serie, het boek waarin de chaos op wereldschaal tot wasdom komt, en tegelijk de menselijke meetlat en dialogen van hart tot hart introduceert vanuit de hoofdrolspelers Jean-Marie Barette, Carl Mendelius, en Anneliese Meissner die in een wedren terecht komen met een visioen over de spoedige wederkomst van Christus en het einde van alle dingen. Eminence (deel 4) is het verhaal van een Kerkelijke functionaris die opklimt van dorpspriester tot kandidaat-Paus. Een man met geestelijke en lichamelijke littekens – een verleden waar hij nog niet los van is; zelfs een verleden dat hem inhaalt vlak voor hij gekroond zou kunnen worden -.
Worstelingen
Door zijn leven en zijn lijden, zijn worstelingen en zelfs door zijn af en toe bruuske optreden, kunnen de lezers met hem meevoelen. Dat maakt het 4e boek in de serie tot het betere uitgebalanceerde boek. Daarmee staan voor mij The clowns of God en Eminence aan de top van deze Vaticaan-serie van Morris West. Mijn mening. Kort daarachter staat The shoes of the Fisherman. Het boek Lazarus (in het Engels en in het Nederlands dezelfde titel) is ook mooi en intrigerend, zoals alle 31 boeken van Morris West, maar net ff anders.
Het leuke met literatuur is, dat iedereen een eigen smaak en voorkeur heeft. Vergelijk het met een bord vol eten: Iedereen heeft zijn of haar eigen lievelingsgerecht. Hele generaties Britten zullen zelfs zweren bij een echte traditionele English Pudding. En gelijk hebben ze, want die Pudding is onvergelijkelijk. Het is veel meer dan een verrukkelijk dessert – of in literatuurtermen een verbluffende novelle. Onze Engelse vrienden hebben daar maar 3 woorden voor nodig: “I love it”. De Morris West boeken zijn geen novelles, maar dikke romans (bijna allemaal dan toch; zijn laatste roman The last Confession is de uitzondering), en ze zijn niet Engels maar Australisch.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
Lazarus is de derde recensie over de Vaticaan-serie van Morris West, na:
– In de schoenen van de Visser In de schoenen van de Visser en
– Gods kleine clowns The Clowns of God .
De Engelse BBC heeft een interview met Morris West online staan over zijn derde deel van de Vaticaan trilogie, Lazarus: BBC World Service – Meridian, Morris West’s Lazarus
