Nieuwe roman over Maarten en Nicolien Koning is een vrolijke satire op literaire genootschappen
Een van de grappigste boeken van het afgelopen jaar is Het genootschap van Wim Huijser over Maarten en Nicolien Koning, de hoofdpersonages en alter ego’s van de boeken van schrijver J.J. Voskuil en zijn vrouw Lousje Haspers. In Het genootschap krijgt Maarten Koning een brief waarin hem wordt medegedeeld dat hij tot ere-lid is gebombardeerd van het net opgerichte Voskuil genootschap. Dit gegeven is alleen al is erg vermakelijk en een mooie twist van hoe romanfiguren opeens in een nieuwe werkelijkheid een rol krijgen.
De ontwikkelingen, verteld in korte hoofdstukken, die volgen zijn hilarisch. Maarten twijfelt of hij het lidmaatschap moet aanvaarden en bezint zich op zijn reactie. Zijn vrouw Nicolien is mordicus tegen. “Tot erelid? Waar halen ze het lef vandaan?! Dit kan toch zomaar niet?”
Listen
De leden van het genootschap proberen Koning met diverse listen te overtuigen en hem steeds meer bij het genootschap te betrekken. De bestuursleden hebben allemaal zo hun redenen om lid zijn van de club, steeds meer mensen bemoeien zich met het Genootschap en met Maarten Konings rol hierbij. En gaandeweg loopt het volkomen uit de hand.
Huijser ontleed met veel plezier en spot het fenomeen van stichtingen en verenigingen in het algemeen en het literaire genootschappen in het bijzonder. Nederland is een land van clubjes en verenigingen, de aantallen gaan ver boven de 100.000 en dat zijn niet alleen maar sportclubs. We hebben overal stichtingen en verenigingen voor, voor duivenmelkers, voor chemici, voor volkstuintjes en dus ook voor literaire genootschappen. Het bijzondere van deze verenigingen is het bestuur, dat zijn doorgaans mensen op leeftijd, gepensioneerd of op een zijspoor in hun carrière terecht gekomen. Via een bestuursfunctie in zo’n vereniging verwachten deze mensen weer wat kleur aan hun leven te geven en wellicht een professionele comeback te kunnen maken. Meestal zitten er dus bestuurlijke kneuzen in die besturen, tweederangs figuren, ver onder de middelmaat.
Zelf heb ik veel voor verenigingen gewerkt, en maakte zo mee dat een bijna gepensioneerde hoogleraar van beroepsvereniging besloot als voorzitter van op het dieptepunt van de economische crisis van 2008-2012 alle aandelen van de vereniging te verkopen. Aandelen in zeer stevige fondsen, zoals Shell, die na de crisis weer in waarde zouden stijgen. Maar nee, hij had ervaring met beleggen want hij beheerde ook de portefeuille van zijn hoogbejaarde schoonmoeder. De vereniging was in een klap 5 miljoen euro armer en heeft dat nooit meer kunnen herstellen. Het meeste wonderlijke was nog wel dat hij nooit verantwoording heeft afgelegd over zijn misstap.
Treurige middelmaat
In Huijsers boek komen veel van dit soort bestuurders voor, die zelfingenomen zijn, denken dat ze alles weten, maar eigenlijk kunnen ze niets. Het is een heerlijke clash van de treurige middenmaat. Lees en geniet. Alleen al de namen van de bestuursleden zijn een feestje: voorzitter Herman Draadzoeker, secretaris Jacques Strategier, penningmeester Sylvie de Vragende om er maar een paar te noemen. En of Koning nu wel of niet erelid wordt dat gaan we natuurlijk hier niet verklappen.
Huijser, schrijver van tientallen boeken over natuur, geschiedenis en literatuur leende al eerder de personages van Voskuil. Zo stuurde hij Maarten en Nicolien uit wandelen in Op Pieterpad en liet hij ze ook het Pad van de Vrijheid lopen in Maarten & Nicolien beleven het Pad van de Vrijheid, een wandeltocht/boek die hij samen met enkele anderen samenstelde rond de geschiedenis van Wageningen en omstreken in de Tweede Wereldoorlog. In deze boeken komt het opvoeren van Voskuils helden veel minder tot zijn recht. Het echtpaar zit elkaar voortdurende op de huid, zoals we van ze gewend zijn, maar verder dan gekissebis komt het in deze boeken niet. In Het genootschap is Huysers leentjebuur spelen met de alter ego’s van Voskuil en zijn vrouw veel geslaagder. Dat komt door de interactie met anderen, met de bestuursleden van het genootschap, met een oude vriend die opeens weer opduikt, met bestuursleden van andere genootschappen waar Maarten informatie gaat inwinnen. Daardoor krijgt Huijsers boek dezelfde dynamiek als de boeken van Voskuil, alleen dan met veel meer humor. Maarten Koning alleen met zijn geliefde, dat levert boeken op van een saai stel dat elkaar het leven zuur maakt. Maarten Koning in de wereld, dat is de Maarten Koning die interessant is en die worstelt hoe hij zich moet verstaan tot de samenleving. Dat is de Maarten Koning waar ieder van ons zich wel een beetje in herkent, al dan niet als (ere)lid van een clubje. Bijzonder grappig is het als Huijser het stel een van zijn eerdere boeken over Maarten en Nicolien laat lezen. Nicolien is natuurlijk woest, van Maarten mag Huijser zijn gang gaan: “Het zal onze tijd wel duren. Zoals die auteur op de laatste bladzijde van zijn boek schrijft: er gaan in veel meer mensen een Maarten en Nicolien schuil.”
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
