Een avontuurlijk leven op de markt
Zouden er veel mensen zijn, die tijdens een bezoek aan een willekeurige markt denken dat die marktlieden wel eens iets avontuurlijks mee maken? En dan niet even een kortstondige liefdesaffaire met een verkoper van drie kramen verderop, maar echt iets spannends? In dit verhaal over een marktkoopman, die zijn eigenhandig geschreven boeken wil gaan verkopen, gebeurt in het begin niet veel spectaculairs. Toch gaat er na verloop van tijd zeker iets schokkends gebeuren, belooft de achterflap van deze novelle.
Deventer
Nadat de hoofdpersoon van deze publicatie, Laurens Hakluyt, op de bekende Deventer boekenmarkt zijn stand heeft ingeruimd, blijkt dat hij, in tegenstelling tot de meeste standhouders, slechts twee boeken in de aanbieding heeft. Een van deze boeken bevat een selectie van door hem geschreven columns uit het vakblad Geografie. Het andere boek is de biografie, die hij over zijn grootvader schreef. Deze in opspraak geraakte geleerde kreeg bekendheid door zijn omstreden onderzoek naar menselijke restanten in Borneo. Naar aanleiding van het verschijnen van de biografie schreven enkele toonaangevende kranten en bladen neerbuigend over zijn grootvader, die zich te superieur zou hebben opgesteld ten opzichte van de Borneomens.
Onderzoek
Voor Laurens was de kritiek aanleiding om zijn boek over Hakluyt sr. met extra veel aandacht in de markt te gaan zetten, in de hoop dat een tweede druk recht zou doen aan het grensverleggend onderzoek van zijn grootvader. Zijn ervaring op deze grote jaarlijkse boekenmarkt valt in elk geval niet tegen. Niet alleen heeft hij een buurman in de boekenstal naast hem, die nogal onderhoudend is, bovendien dienen de eerste kopers zich snel aan. Voor zowel het boek met de columns als de biografie blijkt toch wel redelijk wat belangstelling te bestaan, al blijft het duister hoeveel exemplaren over de toonbank gaan en hoe die aantallen zich bijvoorbeeld verhouden tot de verkoopcijfers van andere boekhandelaars.
Wens
De handel verloopt eigenlijk naar wens, totdat er aan het eind van de middag iemand aan komt lopen, die overigens ook bij eerdere verkoopsessies langs was geweest. Een vreemde vogel, met een half kale schedel, een groene mantel en een knalgele stropdas. Bijzonder is dat deze mafketel zegt dat hij een boek van ruim duizend pagina’s aan het samenstellen is, met diepgaande analyses over de meest uiteenlopende onderwerpen. De man bleek, zonder dat hij de twee boeken van Laurens had aangeschaft, zelfs tot in detail te weten wat er in de biografie en het reisboek te lezen stond. ‘Een paljas,’ aldus Laurens.
Doemprediker
Later, op een volgende boekenbeurs in Balloo, zal Laurens deze doemprediker nog een keer ontmoeten, die dan onder meer zal vertellen dat de wereld een ernstige epidemie te wachten staat. En opnieuw bleek dat deze querulant kennis had van de inhoud van de betreffende biografie. Zou hij misschien een van de negatief georiënteerde recensenten geweest zijn?
Het vlot geschreven verhaal voert de lezer vervolgens naar de volgende boekenmarkt, dit keer in Zaltbommel, waar een ruilbeurs plaats vindt. Jammer dat in deze novelle af en toe wat clichématige zinsneden de revue passeren, zoals hier over de dichter Nijhoff, die over de brug bij Zaltbommel zijn klassiek gedicht heeft gemaakt, terwijl eerder het bekende citaat over de naar Ispahaan vluchtende tuinman aan bod was gekomen. Ook de vele fragmenten waarin Ollie B. Bommel elders in de tekst aan de orde komt, zijn niet alleen weinig relevant, maar ook tamelijk saai.
Groningen
Tegen het eind van het jaar laat de uitgever van Laurens weten dat de eerste druk van de biografie vrijwel uitverkocht is. Hij heeft op dat moment een stand in Groningen en hoopt dan de laatste vijftig exemplaren te verkopen. Op de derde dag ziet hij opeens tot zijn schrik een op een kerstman lijkende verschijning naderen. Daar zal je hem weer hebben! Onder zijn rode muts hangen rastalokken en onder zijn jasje zijn een zwartleren rokje en gebloemde panty’s zichtbaar. Opnieuw begint de man hem te treiteren, met vervelende opmerkingen over het onderzoek naar de Borneomens van zijn grootvader. Maar die stem van hem, lijkt die niet heel sterk op de stem van zijn grootvader? Is hier sprake van een reïncarnatie? Het is een verrassende wending in deze bijzondere vertelling. En deze kerstman geeft het vervolgens ook volmondig toe: de grootvader had hem toestemming gegeven om als incarnatie op te treden.
Bekentenis
Laurens moet zich na deze bekentenis even herpakken, maar weet zich vervolgens met enkele krachtige toverspreuken te verlossen van deze plaaggeest. Met hernieuwde energie gaat hij verder met de verkoop van zijn boeken. Dat verloopt naar wens, hij weet genoeg boeken te verkopen om een tweede druk in het vooruitzicht te hebben. Dat maakt overigens wel nieuwsgierig naar het punt of de herdruk ertoe zal leiden dat er een rehabilitatie van zijn grootvader komt. Hier zou een slothoofdstuk met een terugblik over de stand van zaken, bijvoorbeeld een jaar na de publicatie van de tweede druk, een mooie aanvulling zijn. Of zou de schrijver van deze novelle, overigens een ervaringsdeskundige die zijn eerder geschreven boeken ook op dit soort boekenmarkten te koop aanbiedt, aan een nieuwe publicatie werken, waarin de ultieme ontknoping van deze geschiedenis centraal staat?
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
